Powstanie Chmielnickiego - strony konfliktu, geneza, fazy, bitwy, rozejm, znaczenie. aktualizacja: 01.11.2023. autor: Herbert Gnaś. 4,8 /5. Wybuch powstania Chmielnickiego miał miejsce na przełomie 1647 i 1648 roku. Konflikt ten następnie eskalował, a przyczyny tego należy upatrywać w ambicjach Bohdana Chmielnickiego dotyczących pozycji
1. 966 r. - Chrzest państwa Mieszka I2. 1025 r. - Koronacja królewskaBolesława Chrobrego3. 1138 r. - Podział Polski na dzielnice4. 1226/1231 Sprowadzenie Krzyżaków do Ziemi Chełmińskiej przez ks. Konrada Mazowieckiego5. 1320 Koronacja królewska Władysława Łokietka6. 1340-1366 Wojny Kazimierza Wielkiego o Ruś Halicką z Litwinami i Tatarami7. 1364 Utworzenie uniwersytetu w Krakowie8. 1374 r - Przywilej koszyckidla rycerstwa polskiego wydany przez Ludwika Andegaweńskiego 9. 1454-1466 r. Wojna Trzynastoletnia 10. 15 VII 1410 r. - Bitwa pod Grunwaldem 11. 1454-1466 r. - Wojna Trzynastoletnia 12. 1493 r. - Pierwsze zwołanie w Polsce sejmu walnego13. 1569 r. - Polsko-litewska unia realna w Lublinie 14. 1596 r. - Unia Brzeska polsko-litewskiego kościoła prawosławnego z katolickim15. 1648 Wybuch kozackiego powstania Chmielnickiego 16. 1717 r. - Sejm Niemy- ugoda szlachty Rzeczpospolitej z Augustem II zawarta za pośrednictwem cara Rosji Piotra I17. 1717 r. - Sejm Niemy- ugoda szlachty Rzeczpospolitej z Augustem II zawarta za pośrednictwem cara Rosji Piotra I 18. 3 maja 1791 r. - Uchwalenie konstytucji Rzeczypospolitej19. 1795 r. - III rozbiór Rzeczypospolitej

Wobec wciąż nierozwiązanego sporu z Krzyżakami i zaangażowania polskich sił w toczące się od 1340 walki o Ruś Halicką Kazimierz rozpoczął starania mające na celu przymierze z Luksemburgami. Sojusz miał być umocniony małżeństwem Małgorzaty Luksemburskiej (niedawno owdowiałej córki Jana Luksemburskiego) i króla polskiego[59].

14 sierpnia 1385 roku wielki książę litewski Jagiełło wystawił w Krewie dokument, w którym obiecał przyjąć chrzest i ochrzcić Litwę. Przyrzekł też przyłączyć do Królestwa Polskiego swoje ziemie, czyli Litwę i Ruś. Te i inne obietnice miały być spełnione pod warunkiem, że Jagiełło poślubi Jadwigę, królową Polski. Tym sposobem zawarte zostało porozumienie, które dało początek unii polsko-litewskiej. Jak to się stało, że dwa kraje toczące od kilku dziesięcioleci nieustające wojny, zdecydowały się na taki krok? Odrodzenie Królestwa Polskiego Królestwo Polskie zostało wskrzeszone w 1320 roku przez Władysława Łokietka po blisko dwóch stuleciach rozbicia dzielnicowego. Kilka wcześniejszych prób jego odtworzenia okazało się nietrwałych. Czas pokazał, że tym razem miało być inaczej. Problemem był tylko jego kształt terytorialny, bo przywrócenie królestwa w granicach sprzed rozbicia dzielnicowego okazało się niemożliwe. W chwili śmierci Łokietka zasięg terytorialny państwa ograniczał się właściwie tylko do Wielkopolski i Małopolski. Nowy król, Kazimierz Wielki, zaangażował się mocno w działania na rzecz powiększenia terytorium państwa. Prowadził ekspansywną politykę, a wojna i dyplomacja były narzędziami, które wykorzystywał do realizacji swoich celów. Owszem, nie zawsze odnosił sukcesy, ale trudno o drugiego polskiego władcę, który wykazywałby się taką aktywnością w polityce zagranicznej i odbyłby tyle podróży zagranicznych. Dzięki jego talentom znaczenie Królestwa Polskiego na arenie międzynarodowej znacznie wzrosło. Gdy umierał, pozostawiał w spadku terytorium znacznie większe, niż to, które obejmował wstępując na tron. Wśród obszarów, które sobie podporządkował, była Ruś Halicko-Włodzimierska. To właśnie ona była kością niezgody między Polską i Litwą. Jak to się stało, że nie udało mu się odzyskać wielu dawnych ziem piastowskich, a zdobył ziemie ruskie? Początek walk o Ruś Halicko-Włodzimierską W 1340 roku zmarł otruty książę Bolesław Jerzy, władca Księstwa Halicko-Włodzimierskiego. Pochodził on z linii Piastów mazowieckich. Jeszcze za życia swoim spadkobiercą uczynił Kazimierza. Król wkroczył ze swymi wojskami do księstwa, ale nie udało mu się go opanować w całości. Część włodzimierską księstwa zajęli Litwini. Nie mieli wprawdzie tytułu prawnego, ale dysponowali siłą, z której skutecznie skorzystali. Tym sposobem zaczął się okres wojen polsko-litewskich, który trwał - z przerwami - kilkadziesiąt lat. W ich trakcie Polskę wspierały nierzadko posiłki węgierskie, a Litwę - posiłki tatarskie. Litwa zaistniała na arenie międzynarodowej w XIII wieku, za rządów Mendoga. Był to jedyny litewski król. W XIV wieku Litwa nieustannie powiększała swoje terytorium kosztem ziem ruskich. Gdy Polska podjęła ekspansję w kierunku Rusi, konflikt był nieuchronny. Co ciekawe, jeszcze całkiem niedawno Polska i Litwa były sprzymierzone. W końcu za panowania Władysława Łokietka miały wspólnego wroga, jakim był zakon krzyżacki w Prusach. Sojusz polsko-litewski przypieczętowany został w 1325 roku małżeństwem Kazimierza z Aldoną, córką księcia Giedymina. Jednak Aldona, która w Polsce znana była pod imieniem Anny, zmarła w 1339 roku. Konflikt z Litwą skomplikował sytuację Kazimierza. Oporu Rusinów zapewne się spodziewał. W końcu dopiero co pozbyli się jednego Piasta i niekoniecznie byli zachwyceni perspektywą rządów kolejnego. Interwencja litewska zmieniła układ sił na niekorzyść polskiego króla. Tymczasem wciąż nieuregulowane pozostawały stosunki polsko-krzyżackie. Zawarcie pokoju z Krzyżakami Kazimierz od momentu objęcia tronu dążył do rozwiązania konfliktu z Krzyżakami na drodze dyplomatycznej. Chciał pokojowo odzyskać ziemie zagarnięte przez państwo krzyżackie. Wojna o Ruś pogorszyła pozycję negocjacyjną polskiego króla. Wielki mistrz doskonale zdawał sobie z tego sprawę i mógł wynegocjować lepsze warunki. Ponad sto lat później Długosz napisał: "król polski Kazimierz widząc, że jest uwikłany w wojnę z Litwinami i Rusinami, z obawy, żeby równocześnie nie był zmuszony do prowadzenia wojny z trzema wrogami, postanawia zgodzić się na warunki stawiane przez mistrza i Krzyżaków". W 1343 roku zawarty został pokój polsko-krzyżacki w Kaliszu. Polska odzyskała Kujawy i ziemię dobrzyńską. Z punktu widzenia autora "Kroniki katedralnej krakowskiej" to był triumf króla Kazimierza: "Krzyżacy bowiem, widząc jego potęgę i przedsiębiorczość, ziemie kujawską i dobrzyńską, które zajęli za czasów jego ojca, na powrót mu oddali i zawarli z nim pokój wieczysty." Rzeczywiście, odzyskanie utraconych ziem drogą pokojową było nie lada osiągnięciem. Niewielu władcom to się udało. Traktat zmniejszył napięcie między oboma państwami. Pokój okazał się nadzwyczaj trwały. Przetrwał blisko 70 lat. Jednak punkty widzenia bywają różne. Choć cytowany kronikarz o tym nie wspomniał, Krzyżacy zatrzymali Pomorze Gdańskie. Na podobnych warunkach Kazimierz mógł zawrzeć porozumienie już kilka lat wcześniej, ale targował się właśnie o Pomorze Gdańskie. Traktat kaliski został wprawdzie tak sformułowany, żeby strona polska miała otwartą furtkę do ewentualnych roszczeń w przyszłości, ale faktem pozostaje, że w danym momencie rezygnowała z Pomorza Gdańskiego. W kontekście ówczesnej sytuacji oznaczało to, że bardziej była zainteresowana ekspansją w kierunku południowo-wschodnim, niż ekspansją na północ. Dlaczego tak się stało? Pragmatyczny wybór Kazimierza Przez Ruś Halicko-Włodzimierską przebiegały szlaki handlowe prowadzące nad Morze Czarne. Kontrola nad nimi była znacznie bardziej dochodowa, niż ewentualna kontrola nad szlakami prowadzącymi przez Pomorze Gdańskie nad Bałtyk. To jeszcze nie były czasy koniunktury na artykuły żywnościowe w Europie Zachodniej. Handel wiślany czasy świetności miał dopiero przed sobą. A co najważniejsze, Małopolska była znacznie silniej powiązana gospodarczo z krajami czarnomorskimi niż z krajami nadbałtyckimi. Może się komuś nie podobać, że polskojęzyczna ludność zamieszkująca Pomorze Gdańskie została pozostawiona na pastwę Krzyżaków, ale kwestie narodowościowe w tamtych czasach odgrywały niewielką rolę w polityce. Nacjonalizm to stosunkowo świeży pomysł. Pojawił się w polityce dopiero w XIX wieku. A Kazimierz i ówczesne elity woleli narzucić swoje rządy Rusinom, bo otwierało to perspektywę większych korzyści materialnych. Dokonując wyboru kierunku ekspansji polski król być może oszacował, którego wroga łatwiej będzie pokonać. Zakon krzyżacki dysponował znaczną potęgą militarną i gospodarczą. Z wojen za czasów Łokietka to państwo krzyżackie wyszło zwycięsko, udowadniając tym samym swoją przewagę. Nie bez znaczenia był też fakt, że w przypadku wojny z Krzyżakami Kazimierz ryzykował osamotnienie na arenie międzynarodowej. Litwa takiej przewagi nad Królestwem Polskim nie miała. Była krajem pogańskim, więc na wypadek wojny nie groziły Polsce żadne reperkusje międzynarodowe. Więcej nawet, można było liczyć na pomoc innych chrześcijańskich krajów. Warto też pamiętać, że Litwa była naturalnym kierunkiem ekspansji dla Krzyżaków. Koniec sporu z Polską oznaczał, że zakon krzyżacki więcej uwagi mógł poświęcić pogańskiemu sąsiadowi. Państwu krzyżackiemu zależało szczególnie na zajęciu Żmudzi, bo dzięki temu połączyłoby się z zakonem w Inflantach. Trudno powiedzieć, czy polski król uwzględnił to w swoich kalkulacjach, ale w latach, które nastąpiły po pokoju kaliskim, Krzyżacy zintensyfikowali działania przeciw Litwie. Wojny Kazimierza z Litwą Tymczasem Kazimierzowi udało się jeszcze w 1343 roku uzyskać zwolnienie Królestwa Polskiego z opłat na rzecz papiestwa. Należne kwoty miały zostać przeznaczone na walkę z Rusinami, Litwinami i Tatarami. Wydawać by się mogło, że przygotowania do wyprawy zbrojnej na Ruś nabierały tempa. A jednak król porzucił na kilka lat plany podboju Rusi. Skierował swą uwagę w innym kierunku. Podjął walkę o Śląsk z Czechami. Z marnym skutkiem. Dopiero w 1349 roku, już po zawarciu pokoju z Czechami, Kazimierz zorganizował wyprawę wojenną na Ruś. Wykorzystał osłabienie Litwy po klęskach zadanych przez zakon krzyżacki. Wyprawa okazała się sukcesem. Kazimierz zajął Ruś Włodzimierską. Radość ze zwycięstwa trwała krótko. Nie był to przecież koniec zmagań polsko-litewskich o Ruś. Konflikt jedynie eskalował. Już w następnym roku Litwini podjęli wyprawy odwetowe. Tym razem teatr wojenny nie ograniczył się tylko do Rusi Halicko-Włodzimierskiej, ale rozlał się na ziemie etnicznie polskie. Długosz opisał te wydarzenia w następujący sposób: "Dawny wróg, a mianowicie lud litewski, nie pokładając ufności w łuku lub mieczu albo w otwartym boju, ale w tajemnych, podstępnych wyprawach, przywykły uciekać z zagarniętym łupem, tego lata, a potem i zimą urządził wiele nagłych i niespodziewanych najazdów na Królestwo Polskie (...) Po dokonaniu wielu strasznych rzezi oraz gwałtów i grabieży, zagarnięty łup w postaci ludzi: mężczyzn i kobiet, oraz bydła uprowadzali na Litwę." Po serii porażek sytuacja Kazimierza stała się na tyle poważna, że musiał zawrzeć niekorzystny pokój z Litwinami. Był to jednak tylko wybieg taktyczny. Zyskał dzięki temu czas, by szukać sojuszników. Pomocy udzielili Węgrzy. Nie było to bezinteresowne. Król Węgier Ludwik też był zainteresowany Rusią. Na mocy wcześniejszych układów miał dziedziczyć tron polski w przypadku bezdzietnej śmierci Kazimierza. To oznaczało, że wszedłby także w posiadanie Rusi. Jednak chyba nie do końca wierzył w taki scenariusz. Dlatego teraz dodatkowo zagwarantował sobie prawo do wykupienia Rusi, gdyby jednak Kazimierz miał męskiego potomka. Wsparcia finansowego na potrzeby nowej kampanii ruskiej udzieliła Stolica Apostolska. Papież Klemens VI przeznaczył na walkę z Litwinami i Tatarami połowę dziesięciny papieskiej należnej z Królestwa Polskiego w ciągu czterech lat. Latem 1351 roku siły polsko-węgierskie wyruszyły w kierunku Litwy. Ze względu na ciężką chorobę Kazimierza, dowodzenie objął Ludwik. Gdy armia dotarła do granic Litwy, książęta litewscy, których reprezentował Kiejstut, złożyli Ludwikowi ofertę sojuszu i obietnicę przyjęcia chrztu. Króla Węgier to usatysfakcjonowało. Jakby zupełnie zapomniał, o co chodziło w całym konflikcie. Porozumienie w żaden sposób nie regulowało spraw ruskich, a przecież to one były kością niezgody między Polską i Litwą. Szybko zresztą się okazało, że obietnice Kiejstuta były jedynie sprytnym wybiegiem, by zapobiec agresji na Litwę. Armia polsko-węgierska się wycofała, a Litwini ani myśleli realizować swoich zobowiązań. Kiejstut mógł triumfować, że wywiódł w pole Ludwika. Podejmowane przez polskiego króla w ciągu kilku następnych lat próby zbrojnego odbicia Rusi z rąk litewskich nie powiodły się. Wsparcie węgierskie na niewiele się zdało. Nie pomogło ogłoszenie przez papieża w Polsce, w Czechach i na Węgrzech krucjaty przeciw Litwinom. Zabiegi Kazimierza o uzyskanie pomocy krzyżackiej zakończyły się fiaskiem. Wojna była kosztowna, a sukcesów brakowało. Co gorsza, Litwini plądrowali nie tylko Ruś Halicką, ale i Małopolskę. Skłoniło to króla to zawarcia pokoju z Litwą w 1356 roku. Włodzimierska część księstwa pozostała w rekach Litwinów. 10 lat później, gdy mogłoby się wydawać, że stosunki polsko-litewskie uległy normalizacji, Kazimierz najechał zbrojnie Ruś Włodzimierską. Wykorzystał podziały wśród licznych książąt litewskich i przeciągnął niektórych z nich na swoją stronę. Zawarty w 1366 roku pokój oznaczał podporządkowanie Królestwu Polskiemu Podola i części Wołynia. Rządy Ludwika Bezpotomna śmierć Kazimierza Wielkiego w 1370 roku unaoczniła kruchość pokoju z Litwą. Na wieść o śmierci króla książęta litewscy najechali najpierw ziemie ruskie, a następnie ziemię sandomierską. Nowy król Polski, Ludwik Andegaweński, był zbyt zaprzątnięty sprawami Węgier, by zareagować. Dopiero następny wielki najazd litewski zmusił go do reakcji. W listopadzie 1376 roku książęta litewscy, a wśród nich Jagiełło i Witold, najechali ziemię sandomierską i dotarli aż do Tarnowa. Według Jana Długosza: "Wymordowawszy starców, kapłanów i dzieci pustoszą cała krainę położoną między rzeką Wisłą a Sanem. A podpaliwszy kościoły uprowadzają do niewoli mnóstwo ludzi obojga płci wraz z łupem i bydłem." Taktykę litewską scharakteryzował w następujących słowach: "Litwini bowiem organizowali swoje wyprawy w formie grabieżczych [wypadów]. Po zagarnięciu łupu ukrywali sie po lasach, gęstwinach, miejscach bagnistych i niedostępnych i ustępując oddziałom polskim, rzadko podejmowali decydującą walkę. A kiedy się dowiedzieli o ich wycofaniu się, natychmiast najeżdżali ziemie polskie z tą samą, co przedtem, siłą i w zwodniczy sposób zachowywali spokój, to znów podejmowali wojnę. To takie podstępne nękanie narażało Polaków na wiele strat." Rządy węgierskie zawsze miały przeciwników, ale teraz sytuacja znacznie się pogorszyła. Wystarczył byle pretekst, a w grudniu doszło do krwawej rzezi Węgrów w Krakowie. Ludwik musiał jakoś uspokoić nastroje. Jednym z elementów tej polityki była zapewne wyprawa odwetowa przeciw Litwinom w 1377 roku. Tymczasem jednak zarówno w Polsce, jak i na Litwie, coraz większej wagi nabierały problemy dynastyczne. To one zadecydowały o dalszych losach obu tych organizmów państwowych. Sprawa następstwa tronu w Polsce Ludwik Andegaweński nie miał męskiego następcy. Dlatego zabiegał o dziedziczenie dla swoich córek. Obdarował przywilejami polską szlachtę i duchowieństwo. Przekupione w ten sposób elity zaakceptowały objęcie tronu Królestwa Polskiego przez jedną z córek Ludwika. Andegawen nie zdążył jednak przed śmiercią sprecyzować, przez którą konkretnie. Polskie elity opowiedziały się za Jadwigą, ale szybko pokłóciły się w kwestii kandydata na jej męża. Kłótnia ta przybrała największe rozmiary w Wielkopolsce. Wszystko przez to, że jeszcze za życia Ludwika część Wielkopolan zaczęła protestować przeciwko dyktatowi Krakowa. Stwierdzili, że czas, aby w większym stopniu uwzględniać interesy Wielkopolski. Za wrogów uznali tych Wielkopolan, którzy kariery związali z monarchią. Spór przerodził się w wojnę domową. Znaną jako wojna Grzymalitów z Nałęczami. Jedyny efekt całej awantury był taki, że zaabsorbowani własnymi sporami Wielkopolanie przestali mieć jakikolwiek wpływ na politykę Królestwa Polskiego. Małopolanie samodzielnie podjęli najważniejsze decyzje dotyczące przyszłości państwa. Wydarzenia w Wielkopolsce mogły co najwyżej posłużyć jako lekcja dla następnych pokoleń Polaków. Dowiodły, jak zgubne bywają skutki awantur pod hasłem "Musicie się z nami liczyć!". Następne pokolenia Polaków postanowiły zignorować tę lekcję. Jagiełło zostaje wielkim księciem Spory wokół następstwa tronu w Polsce były niczym wobec tego, co działo się na Litwie. W 1377 roku wielkim księciem litewskim został Jagiełło. Ze względu na rozrodzenie dynastii Giedyminowiczów (sam Jagiełło miał 11 braci, w tym 6 rodzonych), pozycja wielkiego księcia uległa znacznej dewaluacji. Liczni książęta mieli zakusy na więcej władzy. Wkrótce po objęciu tronu wielkoksiążęcego Jagiełło musiał zbrojnie stawić czoła ambitnym krewniakom. Stojąc w obliczu rosnących napięć wewnętrznych postanowił poszukać wsparcia poza Litwą. Postąpił nieszablonowo. W 1380 roku zawarł sojusz z najbardziej zatwardziałym wrogiem Litwy, czyli z zakonem krzyżackim w Prusach. Krzyżacka zajadłość Krzyżacy już od końca XIII wieku podejmowali próby ekspansji w kierunku Żmudzi. Z biegiem czasu konflikt między państwem krzyżackim a Litwą narastał. Obie strony prześcigały się w okrucieństwach. Herold wielkiego mistrza Wigand z Marburga spisał dzieje Prus z lat 1293-1394. Przedstawił nieustające pasmo wzajemnych najazdów, podczas których giną kobiety, mężczyźni i dzieci, a ci którzy mają więcej szczęścia, zostają uprowadzeni w niewolę. Współczesnego czytelnika może zdumiewać, że krzyżacki kronikarz bez skrupułów opisywał nie tylko mordy i okrucieństwa dokonywane przez Litwinów, ale także zbrodnie braci zakonnych. Jednak trzeba pamiętać, że w jego oczach Litwini jako poganie nie zasługiwali na inny los. Nie oszukujmy się, wszystko, co czynił zakon krzyżacki na Litwie, odbywało się za aprobatą i przy wsparciu ówczesnej katolickiej Europy. Do Prus wciąż przybywali rycerze z różnych krajów, aby wziąć udział w wyprawie zbrojnej na Litwę i zasłużyć się tym samym w oczach Boga. Byli wśród nich także Polacy. Gdyby istniała wówczas reklama, Krzyżacy zapewne ogłaszaliby się w następujący sposób: "Rejza. Wyprawa do dzikich ostępów Litwy. Zobacz ostatnie siedliska pogan w Europie! Zabij poganina i zdobądź życie wieczne!" Do tego obrazek ubranego w futro krępego mężczyzny z rozczochranymi włosami i brodą. Jakąkolwiek formę przybierała ówczesna krzyżacka akcja rekrutacyjna, była ona nadzwyczaj skuteczna. Wielu zapragnęło posmakować walki z poganami, więc ruszali do Prus. Wśród nich był Ludwik Węgierski. Jeszcze zanim został królem Polski, wziął udział w krucjacie przeciw Litwinom w 1344 roku. Co ciekawe, nawet później, już po chrzcie Litwy, znajdowali się chętni, by w towarzystwie braci zakonnych "nawracać pogan". Jednym ze znamienitszych gości zakonnych w tym okresie był Henryk Lancaster, który zasiadł potem na tronie angielskim jako Henryk IV. Wyprawił się z Krzyżakami na Litwę dwukrotnie: w 1390 i w 1392. Dopiero bitwa pod Grunwaldem zniechęciła rycerstwo chrześcijańskiej Europy do idei uczestnictwa w wyprawach przeciw Litwinom. A przynajmniej drastycznie stopniały szeregi tych, którzy gotowi to byli robić bezinteresownie. Wojna domowa na Litwie Nie trzeba zbytniej przenikliwości, by zauważyć, jak niekonwencjonalna była decyzja Jagiełły o sojuszu z wielkim mistrzem. Zakon chętnie skorzystał z okazji, by wtrącić się w sprawy litewskie. Wspieranie i podsycanie konfliktów wewnętrznych na Litwie było Krzyżakom jak najbardziej na rękę. Wojna domowa początkowo przebiegała niepomyślnie dla wielkiego księcia. Jagiełło został pokonany przez stryja, Kiejstuta. Jednak w 1382 roku Jagiełło pojmał Kiejstuta i jego syna Witolda. Kiejstut zginął w niewoli w niejasnych okolicznościach, ale Witold zbiegł w kobiecym przebraniu. Warto w tym miejscu zauważyć, że sukces Jagiełły nie byłby możliwy bez wsparcia wileńskich mieszczan. Kupcy z Wilna byli zadowoleni z nowego kursu polityki. Pokój z państwem krzyżackim ułatwiał handel. Mieszczanie z Wilna mogli czerpać zyski z handlu z Rygą. Choć Jagiełło nagrodził Krzyżaków oddając im część Żmudzi i obiecując przyjąć chrzest w ciągu 4 lat, Witold najwyraźniej go przelicytował. Wielki mistrz zmienił sojusznika i poparł Witolda, który przyjął chrzest i imię Wigand (po ojcu chrzestnym, komturze Ragnety, Wigandzie). Witold wraz z Krzyżakami pustoszył przez jakiś czas swoją ojczyznę, ale nie mógł się pochwalić żadnymi znaczącymi sukcesami. Nic dziwnego zatem, że w końcu dał się skusić Jagielle, który obiecał mu zwrot posiadłości. W lipcu 1384 roku Witold porzucił sojusz z wielkim mistrzem. Na odchodne splądrował parę zamków krzyżackich, których załogi wpuściły go do środka myśląc, że wciąż jest sojusznikiem. Kurs na chrystianizację Być może w efekcie niezbyt udanego sojuszu z Krzyżakami Jagiełło zrozumiał, że kluczem do sukcesu nie jest nowy sprzymierzeniec. Konieczna była zmiana na tyle duża, by jej efekty nie obróciły się w niwecz, gdy kapryśny sojusznik wycofa swe wsparcie. Taką zmianę mogła przynieść chrystianizacja. Wzmocniłaby ona pozycję wielkiego księcia, bo Kościół głosił boskie pochodzenie władzy monarszej. Organizacja kościelna stałaby się sojusznikiem monarchii. Chrzest oznaczałby też awans międzynarodowy Litwy. Do tej pory litewscy książęta zazwyczaj wodzili wrogów za nos obietnicami chrystianizacji swego kraju. Dość dobrze opanowali pozorowanie dialogu o przyjęciu chrztu. Angażowało to dyplomację bliższych i dalszych państw, kosztowało niewiele i niczego nie zmieniało. Zysk był taki, że można było w ten sposób odwlekać groźbę wojny. Choćby tylko na krótko. Co ciekawe, Witold wyłamał się z tego schematu. Może był zdesperowany w obliczu okoliczności, w jakich się znalazł na wygnaniu? Zresztą jego konwersja na chrześcijaństwo była zabiegiem taktycznym, do którego nie przywiązywał szczególnej wagi. Przyjął później chrzest jeszcze dwukrotnie. Raz w obrządku bizantyjskim, a raz w rzymskim. Za to Jagiełło dojrzał do myśli, że od decyzji o chrystianizacji zależy przyszłość Litwy. Musiał jeszcze tylko zaplanować szczegóły tej operacji. Postanowił skorzystać ze sprawdzonego sposobu: powiązać chrzest z małżeństwem. Oczywiście z przedstawicielką jakiegoś chrześcijańskiego domu panującego. Dodatkową korzyścią takiego rozwiązania byłby sojusz polityczny z tym domem panującym. Jego wybór padł na Zofię, córkę wielkiego księcia moskiewskiego Dymitra Dońskiego. I wtedy pojawiła się możliwość małżeństwa z Jadwigą, młodziutką królową Polski. Jagiełło uznał tę opcję za lepszą. Z punktu widzenia relacji z państwem krzyżackim chrzest Litwy w obrządku katolickim rokował lepiej, niż chrzest w obrządku bizantyjskim. Przede wszystkim zaś, tytuł króla Polski dodatkowo wzmacniał pozycję Jagiełły na Litwie. Warto podkreślić, że każda decyzja, którą podejmował Jagiełło, była kontrowersyjna z punktu widzenia dotychczasowej polityki Litwy. Kraj ten od lat toczył walki z państwem krzyżackim, Królestwem Polskim i Wielkim Księstwem Moskiewskim. Tymczasem Jagiełło zaczął od sprzymierzenia się z Krzyżakami, potem zabiegał o zbliżenie z Wielkim Księstwem Moskiewskim, a wreszcie z Królestwem Polskim. Dowodzi to jego elastyczności jako polityka. Potrafił odrzucić na bok uprzedzenia i emocje. Jest w tym pewna ironia losu, że jeszcze całkiem niedawno Jagiełło plądrował Królestwo Polskie, a teraz miał zasiąść na jego tronie. Motywacje Jagiełły są zrozumiałe, ale dlaczego polskie elity zdecydowały się osadzić na tronie dotychczasowego wroga? Cytując historyka, Jerzego Łojka: "Ludzie decydujący w Krakowie o polityce Polski podjęli w 1385 roku decyzję bezprecedensową i niezwykłą. Postanowili zaproponować małżeństwo z młodziutką monarchinią Polski - wrogowi. Do ostatniej chwili przed unią Litwa najeżdżała zbrojnie granice Polski." Mit wspólnego wroga Dość często spotkać można argument, że Polskę i Litwę połączyło zagrożenie krzyżackie. Problem polega na tym, że ostatni najazd krzyżacki na Królestwo Polskie datował się na panowanie Władysława Łokietka. Od czasu pokoju toruńskiego, czyli od 1343 roku, Polska utrzymywała pokojowe relacje z państwem krzyżackim. Co więcej, relacje te znacznie się ociepliły po wizycie Kazimierza Wielkiego w Malborku w połowie lat 60-tych XIV wieku. Według cytowanego wcześniej kronikarza zakonnego, Wiganda z Marburga, od tego czasu król Kazimierz cieszył się przychylnością Zakonu. Być może Wielkopolanie byliby zainteresowani zrewidowaniem dotychczasowej polityki i wznowieniem sporu z Krzyżakami, bo inaczej postrzegali politykę północną, ale sami wykluczyli się z gremiów decyzyjnych. To Małopolanie zdecydowali o wyborze Jagiełły. Wystarczy rzut oka na ówczesną mapę, by zauważyć, że Małopolska nie graniczyła z państwem krzyżackim. Za to graniczyła z Litwą, co miało dość bolesne konsekwencje. Logicznie rzecz biorąc, to nie Litwa i Polska miały wspólnego wroga w postaci państwa zakonnego w Prusach. To państwo krzyżackie i Polska miały wspólnego wroga: Litwę. Teoria, jakoby małopolskie elity miały w okresie pertraktacji z Jagiełłą obsesję na punkcie Krzyżaków i zagrożenia z ich strony nie ma potwierdzenia w ówczesnych źródłach. Argument o zagrożeniu krzyżackim wynika z poważnego błędu logicznego, jakim jest mylenie przyczyny ze skutkiem. Nie wiemy - i nigdy się nie dowiemy - czy doszłoby do jakiegokolwiek konfliktu polsko-krzyżackiego, gdyby nie układ z Jagiełłą. Wiemy za to ze źródeł na pewno, że strona polska nie pragnęła wojny z państwem krzyżackim. Jeszcze wiele lat później, w 1397 roku, gdy toczyły się negocjacje z wielkim mistrzem Konradem von Jungingenem w sprawie zwrotu zastawionej ziemi dobrzyńskiej, stronę polską reprezentowała tylko królowa Jadwiga. Długosz tak to wyjaśnił: "Zadecydowano, że na zjazd uda się raczej królowa Jadwiga, niż król Władysław, żeby król rozjątrzony dawnymi i świeżymi spustoszeniami jego ojczyzny Litwy zbyt twardymi słowami nie wywołał wojny, której wybuchu troskliwie unikano." Być może były to obawy na wyrost, ale uznano że ostrożności nigdy za dużo. Mało też prawdopodobne, by Jagiełło podpisywał dokument w Krewie z myślą o kolejnej konfrontacji z zakonem krzyżackim. Jego polityka zmierzała do tego, żeby przywrócić pokój na granicy litewsko-krzyżackiej. Szansę na to dostrzegał w chrzcie Litwy. Uznał, że to pozbawi Krzyżaków podstaw do kontynuowania najazdów. O nastawieniu Jagiełły wiele mówi fakt, że zaprosił wielkiego mistrza krzyżackiego Konrada Zoellnera, by przybył do Krakowa i został jego ojcem chrzestnym. Czy byłby aż tak cyniczny, żeby zaprosić wielkiego mistrza tylko po to, by go upokorzyć? Za to Krzyżacy natychmiast uznali porozumienie polsko-litewskie za wrogi akt. Wielki mistrz nie tylko nie zgodził się zostać ojcem chrzestnym Jagiełły, ale niezwłocznie zaatakował Litwę. Chrzest Litwy nie był Krzyżakom na rękę, bo pogański sąsiad wiele ułatwiał. Zarówno w stosunkach wewnętrznych, jak i międzynarodowych. Państwo krzyżackie od lat pozostawało w stanie permanentnej wojny. Podporządkowana temu była cała organizacja państwa. Do tej pory łatwo było wyjaśniać pruskim poddanym polityczną i gospodarczą dominację zakonu potrzebami związanymi z walką z pogańskim sąsiadem. Cała chrześcijańska Europa wspierała zakon w tych wysiłkach. I to nagle miałoby się skończyć? Jaki był dalszy sens istnienia państwa zakonnego, skoro wokół sami chrześcijanie i nie ma z kim walczyć? Wielki mistrz doskonale rozumiał zagrożenia związane z chrystianizacją Litwy. Krzyżacy musieli rozpętać akcję propagandową przeciw Polsce i Litwie, bo pod znakiem zapytania stanęło dalsze istnienie ich państwa w dotychczasowej formie. Teza, że porozumienie polsko-litewskie zrodziło się na gruncie wspólnej wrogości wobec państwa krzyżackiego w Prusach, była wygodna dla historyków niemieckich. Pozwalała usprawiedliwić agresywne działania Krzyżaków po 1385 roku i przedstawiać je wręcz jako działania obronne. Trudniej zrozumieć, dlaczego tezę tę powtarzali polscy historycy. Korzyści z porozumienia Skoro nie poczucie wspólnoty z Litwinami w związku z zagrożeniem krzyżackim, to co kierowało małopolskimi elitami, że porozumiały się z Jagiełłą? To może dziwić, ale wielu badaczy historii zdaje się zapominać o treści dokumentu wystawionego w Krewie. Przecież wielki książę litewski obiecał w nim przyłączyć Litwę do Polski! Czy to mało? Wisienką na torcie mogła też być kwestia ruska. Państwo polskie poświęciło kilkadziesiąt lat na wysiłki zmierzające do zajęcia Rusi Halicko-Włodzimierskiej. Tymczasem Ludwik Węgierski włączył Ruś Halicką do Węgier, a Ruś Włodzimierską zagarnęli Litwini. To była bolesna strata dla małopolskich elit. A Jagiełło obiecał w Krewie, że odzyska ziemie zabrane Królestwu Polskiemu. Nie wiadomo jakie, ale akurat odzyskanie Rusi było w zasięgu ręki. Rola Kościoła Szukając motywów strony polskiej, nie można zapominać o roli Kościoła. Chrystianizacja Litwy oznaczała dużą pulę stanowisk kościelnych do obsadzenia. Trzeba przecież było zbudować od zera całą organizację kościelną. A do tego dochodził prestiż związany z chrztem pogańskiego kraju. Nic dziwnego, że elity kościelne poparły ten projekt polityczny. Zaangażowały się też mocno w usunięcie przeszkód stojących na drodze małżeństwa Jadwigi z Jagiełłą. Jadwiga jako 4-latka poślubiła Wilhelma Habsburga. Polscy duchowni musieli znaleźć jakieś kruczki, które pozwoliłyby unieważnić to małżeństwo. Inaczej nie dałoby się osadzić Litwina na polskim tronie. Elity kościelne dowiodły kreatywności. Wilhelm Habsburg, który przyjechał upomnieć się o żonę, odjechał z niczym. Tylko Długosz wiele lat później pomstował: "Panowało przekonanie, że za ten występny czyn, jakiego się z uchybieniem dla wiary chrześcijańskiej dopuścili panowie polscy, którzy nie wzdragając się przed występkiem cudzołóstwa doprowadzili do związania opierającej się kobiety z poganinem, Jagiełłą, usunąwszy w haniebny sposób od prawowitej małżonki chrześcijańskiego księcia Austrii Wilhelma, wszechmocny Pan zemsty dotknął Polaków boleśnie wieloma karami w postaci bezładnych rządów i królów, którzy bardziej popierali Litwinów niż Polaków." Realizacja zobowiązań Dokument wystawiony w Krewie był jedynie deklaracją jednej ze stron. Oddzielną kwestią była jego realizacja. Polacy i Litwini wciąż żywili urazy narosłe w ciągu wielu lat wojen. Jagiełło żądał glejtów bezpieczeństwa dla siebie i swoich najbliższych w Polsce. Polacy żądali, by bracia Jagiełły zostali zakładnikami do czasu wykonania umowy przez wielkiego księcia. Mimo wzajemnych uprzedzeń, umowę zaczęto wdrażać w życie. 15 lutego 1386 Jagiełło został ochrzczony w Krakowie. Na chrzcie otrzymał imię Władysław. Trzy dni później 12-letnia Jadwiga poślubiła Władysława. Wreszcie 4 marca 1386 roku Władysław został ukoronowany. W 1387 roku Litwa została ochrzczona. Natomiast zapis o przyłączeniu Litwy do Polski szybko napotkał przeszkody. Pojawienie się polskiego rycerstwa i dygnitarzy na Litwie stało się dla Witolda dogodnym pretekstem do buntu. Być może liczył, że jeśli wystarczająco podsyci nastroje ksenofobiczne, Litwini ujrzą w nim wybawcę spod jarzma polskiego panowania i entuzjastycznie go poprą. Przeliczył się. Próba opanowania Wilna zakończyła się porażką. Witold znowu uciekł do Prus. Jeśli ktoś myślałby, że po poprzedniej zdradzie Krzyżacy nie zaufają Witoldowi, to znaczy tylko, że nie zna realiów polityki. Wielki mistrz poparł Witolda, bo nadawało to pozory legalizmu działaniom krzyżackim na Litwie. Krzyżacy wraz z Witoldem wtargnęli na Litwę paląc i rabując. Witold nie byłby jednak sobą, gdyby nie zdradził po raz kolejny. Oczywiście dopiero po tym, gdy otrzymał satysfakcjonującą go ofertę od Władysława Jagiełły. Król polski był hojny. W 1392 roku Witold otrzymał władzę nad całą Litwą pod zwierzchnictwem Jagiełły. Tym samym projekt przyłączenia Litwy do Polski trafił na śmietnik historii. Tylko Polacy będą się o niego bezskutecznie upominać w następnych stuleciach. Związek Litwy i Polski ograniczył się do unii personalnej. Wrogie dotychczas państwa połączyła unia. Nowy organizm państwowy miał potencjał by stać się w przyszłości mocarstwem. Związek państw został zawarty z rozsądku, a nie z miłości - tak samo jak małżeństwo Jadwigi i Jagiełły. I tak samo jak niezbyt dobrze układało się w małżeństwie Jadwigi i Jagiełły, tak samo relacje polsko-litewskie bywały napięte. Witold nie przestał knuć i intrygować. Inni członkowie rodziny Giedyminowiczów też mieli swoje ambicje i apetyt na władzę. Władysław Jagiełło jeszcze nie raz musiał interweniować na Litwie. Czasami wystarczała dyplomacja. Czasami trzeba było użyć polskich wojsk do poskromienia buntowniczych krewnych. Krewnych, którzy nader często wchodzili w konszachty z Krzyżakami. Następcy Jagiełły na tronie polskim też zmuszeni byli tłumić nastroje opozycyjne na Litwie. A jeśli chodzi o stosunek Polaków do niedawnych wrogów, to ewoluował on powoli. Przytaczane wcześniej cytaty z koniki Jana Długosza dowodzą, że przynajmniej w niektórych środowiskach niechęć do Litwinów utrzymywała się jeszcze blisko 100 lat po zawarciu unii. Długosz nie krył swojej antypatii do Litwinów i litewskiej dynastii. Mieszko I: W polityce zagranicznej prawie całe jego panowanie wypelniła walka o nowe ziemie, która pozwoliła pod koniec rządów zbudować mocne państwo polskie. Wojna o Księstwo Halicko-Włodzimierskie w latach 1340-1392Polska za panowania Kazimierza III WielkiegoWojna o Księstwo Halicko-Włodzimierskie w latach 1340 - 1392 .Księstwo to było najbardziej na zachód wysuniętym księstwem ruskim. Zajmowało tereny dawnych księstw: Księstwa Halickiego (z stolicą w Haliczu ) i Księstwa Wołyńskiego (z stolicą w Włodzimierzu Wołyńskim ). Oprócz nich w skład księstwa wchodziło Podlasie , Ruś Czarna (z Grodnem ), Księstwo Chełmskie i Księstwo Bełskie .Spis treści1 Geneza wojny2 Początkowy okres wojny (1340-1348)3 Wojna w latach 1349-13664 Końcowy okres wojny w latach 1370-13925 Przypisy6 Literatura Geneza wojny 7 kwietnia 1340 bojarzy otruli księcia halicko-włodzimierskiego Bolesława Jerzego Trojdenowicza . W związku z tym, że był spokrewniony zarówno z Kazimierzem Wielkim , jak i książętami litewskimi przez Trojdena I czerskiego i Giedymina , obie strony rościły sobie pretensje do zwolnionego tronu księstwa. Polacy powoływali się na więzy krwi pomiędzy Piastami mazowieckimi i kujawskimi , oraz na obietnicy księcia Bolesława przekazania tronu Kazimierzowi Wielkiemu, w razie bezpotomnej śmierci danej na zjeździe w Wyszehradzie w 1338 prawa do księstwa mieli bracia zamordowanego - książęta mazowieccy: Siemowit III, Kazimierz I i Jerzy II. W układzie z Kazimierzem Wielkim zrzekli się jednak oni praw do spadku za wynagrodzeniem pieniężnym[1].Pretensje Litwinów wynikały z faktu małżeństwa syna Giedymina – księcia litewskiego Lubarta z córką księcia włodzimierskiego Andrieja sporu dołączyli Węgrzy wspierający początkowo Polaków, a liczący na przejęcie tronu polskiego w przypadku braku męskiego potomka Kazimierza może do zbrojnego sporu o Księstwo Halicko-Włodzimierskie nie doszłoby, gdyby nie śmierć w 1339 królowej Aldony Anny – żony Kazimierza Wielkiego, a córki Giedymina , która była jedynym łącznikiem pomiędzy Polską a Litwą. Na zaostrzenie konfliktu wpłynęła zapewne również śmierć Giedymina w 1341 , utrzymującego poprawne stosunki z Polską. Początkowy okres wojny (1340-1348)W pierwszej połowie 1340 Litwini zajęli północną część księstwa z Włodzimierzem , Bełzem i Chełmem .Kazimierz Wielki z garstką rycerstwa wyruszył na Lwów, który był najważniejszym ośrodkiem Rusi Halickiej . 16 kwietnia 1340 r. spalił zamek i zajął miasto obsadzając go polską załogą a osiadłym Niemcom powierzył obronę. Władzę królewską uznała tylko część bojarów . Jeden z nich starosta halicko-wołyński Dymitr Detko, przy poparciu Lubarta Gedyminowicza przywołał na pomoc Tatarów [2].W styczniu i lutym 1341 nastąpił wielki najazd Tatarów w którym uczestniczyli zbuntowani bojarzy. Został od odparty nad Wisłą. W czerwcu 1341 r. podjął nową wyprawę pokonując bojarów i uwolnił Ruś z lenna tatarskiego. Jan Długosz , opisuje ją słowami: "W dzień Narodzenia św. Jana Chrzciciela prowadzi wojsko zebrane ze wszystkich ziem na Ruś i zdobywa zagarnia pod swoje panowanie, szczególnie, że niektórzy dobrowolnie się poddawali - zamki i miasta zarówno w Przemyślu , jak Haliczu , Łucku , Włodzimierzu , Sanoku , Lubaczowie , Trembowli i Tustaniu i pozostałe warownie". Detko podporządkował się Polsce i został rządcą księstwa halickiego. Ziemia przemyska i ziemia sanocka zostały przyłączone do Polski w 1345/46 r. (chociaż niektórzy historycy wskazują na przełom 1340/1341). Miały one być przedmiotem targu – Kazimierz Wielki zgodził się na zatrzymanie przez Litwę Księstwa Halickiego bez tych dwóch ziem, zdobytych przez niego, a w zamian Litwini udzielili mu pomocy wojskowej w ataku na Księstwo Raciborskie w 1345 . Wojna w latach 1349-1366Kazimierz nie zrezygnował z Rusi Halickiej, jednak do następnej kampanii przygotował się już dużo staranniej:w 1348 zawarł pokój namysłowski z Czechami zawarł także układ graniczny i handlowy z zakonem krzyżackim zawarł układ z Tatarami Sytuację ułatwiła mu też klęska Litwy poniesiona w 1348 z Krzyżakami w bitwie nad Strawą .Kampania 1349 zakończyła się sukcesem – Polska zdobyła prawie wszystkie ziemie Księstwa Halicko-Włodzimierskiego z wyjątkiem wschodniej części Wołynia z Łuckiem , oraz Podola .Nie wykorzystano jednak tego sukcesu – już w 1350 Litwa odebrała większość zajętych ziem. Zdecydowano się więc na podział: Litwa otrzymała Księstwo Włodzimierskie z Bełzem i Chełmem , a Polska Księstwo Halickie .Nie powstrzymało to walk. Litwa dwukrotnie najechała w 1350 Ruś Czerwoną , a wojska polsko-węgierskie również dwukrotnie w 1351 i 1352 Wołyń . Obie wyprawy polsko-węgierskie nie przyniosły znaczących sukcesów. W drugiej Ludwikowi Węgierskiemu udało się uzyskać jedynie wywieszenie flagi węgierskiej zamiast litewskiej w Bełzie , jako znaku formalnego hołdu księcia bełskiego Jerzego Narymuntowicza ( grodu nie udało się zdobyć).W 1352 Kazimierz zorganizował również odrębną wyprawę przeciw Litwie. Zakończyła się ona rozejmem, mającym obowiązywać do 24 czerwca 1355 . Jest to najstarszy spisany i zachowany układ polsko-litewski. Podzielono w nim Ruś Halicko-Włodzimierską – Polska otrzymała ziemię halicką, przemyską i sanocką, a Litwa włodzimierską, łucką, bełską, chełmską i brzeską. Krzemieniec , należący do księcia Jerzego Narymuntowicza, został kondominium polsko-litewskim. Układ ten nie utrzymał się długo – został zerwany przez Lubarta w 1353 . Jednak, nie licząc drobnych wypraw, spokój utrzymywał się aż do 1366 . Było to związane z rozwiązywaniem problemów z Krzyżakami i chrystianizacją w 1366 Polacy przeprowadzili wielką wyprawę zakończoną sukcesem (wojska polskie zdobyły Włodzimierz , Łuck , Bełz , Chełm ) i podpisaniem kolejnego układu jesienią 1366, tym razem pokojowego. Lubart otrzymał ziemię łucką i część ziemi włodzimierskiej. Do Polski przyłączono ziemię chełmską, bełską (obie oddano w lenno Jerzemu Narymuntowiczowi), pozostałą część włodzimierskiej (otrzymał ją w lenno Aleksander Koriatowicz), oraz część południowego Wołynia z Krzemieńcem , Peremylem , Oleskiem i Łopatynem (włączone bezpośrednio do Rusi Czerwonej ). Końcowy okres wojny w latach 1370-1392Zaraz po śmierci Kazimierza Wielkiego w 1370 Litwini zaatakowali księstwa: włodzimierskie, bełskie i chełmskie. Jeden z lenników – Aleksander Koriatowicz przebywał wówczas w Krakowie , nie brał udziału w walkach, utracił księstwo i przeniósł się na Podole ( Księstwo Podolskie ) . Drugi – Jerzy Narymuntowicz, przyłączył się do wojsk litewskich. W wyniku tego ataku Litwa odzyskała wszystkie utracone roku 1377 Ludwik Węgierski zorganizował zwycięską wyprawę, w której zdobyto Bełz , Chełm , Horodło . Jako władcę Rusi wskutek kompromisu polsko-węgierskiego osadzono księcia opolskiego Władysława Opolczyka , jednak kraj został praktycznie opanowany przez Węgrów , którzy osadzili wszędzie swoich starostów . Ziemię włodzimierską i łucką oddano powtórnie Lubartowi , który został lennikiem Ludwika. Jerzy Narymuntowicz został usunięty z swojego lenna, a otrzymał w zamian wołost lubaczowską .Po śmierci Ludwika w 1382 , Lubart nie przystąpił już do walki, lecz odzyskał ziemię pokojowo, wykupując po prostu od starostów węgierskich Olesko , Horodło , Łopatyn , Krzemieniec , Peremyl i 1387 Jadwiga Andegaweńska podjęła wyprawę wojenną, wskutek której praktycznie pokojowo (z wyjątkiem Halicza , który był oblegany i zdobyty przez wojska polsko-litewskie) usunięto starostów węgierskich, a całą Ruś Halicką przyłączono do Polski. Współpraca w tym przypadku Polski i Litwy była skutkiem unii w Krewie .W kolejnych latach Polska skupiła się głównie na zdobyciu również Wołynia. W 1386 syn Lubarta, książę włodzimierski i łucki Fedor Lubartowicz złożył hołd Jagielle i Jadwidze. Król rozpoczął ograniczanie jego władzy:spod władzy Fedora wyłączono część księstwa, zarządzaną przez Fedora Daniłowicza (Ostrogskiego) i zmieniono w bezpośrednie lenno Polskiw 1387 odebrano Fedorowi Lubartowiczowi ziemię łucką na rzecz Witolda w 1393 odebrano Fedorowi ziemię włodzimierską na rzecz księcia litewskiego WitoldaW ten sposób Witold zdobył dla Litwy Wołyń , uzyskując ziemię włodzimierską i łucką. Było to wynagrodzenie za opuszczenie przez niego Krzyżaków , uzgodnione między nim a Jagiełłą w podpisanej w 1392 ugodzie w Ostrowie .Tak więc skutkiem całej serii wojen było zdobycie przez Polskę ziemi halickiej, a przez Litwę – ziemi Jan Buraczyński, Roztocze - dzieje osadnictwa, Lublin 2008, s. 45-47↑ Jan Buraczyński, Roztocze - dzieje osadnictwa, Lublin 2008, s. 81-99 LiteraturaGrzegorz Błaszczyk, Dzieje stosunków polsko-litewskich od czasów najdawniejszych do współczesności. Tom I. Trudne początki, Poznań 1998, Henryk Paszkiewicz , Polityka ruska Kazimierza Wielkiego, Kraków 2002, Jerzy Wyrozumski , Kazimierz Wielki, Kraków 2004, Inne hasła zawierające informacje o "Wojna o Księstwo Halicko-Włodzimierskie w latach 1340-1392": Inne lekcje zawierające informacje o "Wojna o Księstwo Halicko-Włodzimierskie w latach 1340-1392":

OM PTTK w Warszawie 1. Przykładowe pytania z historii Podkarpacia. Kurs PTP XI–XII 2005. Na podstawie: Marek Okoń, Beskidy część wschodnia (Beskid Niski, Bieszczady i ich Pogórza), Góry Polskie w pytaniach i odpowiedziach, Biblioteczka Turysty Górskiego Tom XV, Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa — Kraków 1987

Kazimierz Wielki urodzony 30 IV 1310 r. w Kowalu, zmarł 5 XI 1370 r. w Krakowie i został pochowany w katedrze wawelskiej. Był synem Władysława Łokietka i Jadwigi, córki Bolesława Pobożnego. W dniu, kiedy na świat przyszedł Kazimierz, Władysław Łokietek przekroczył 50 lat, a księżna Jadwiga miała prawdopodobnie 44 lata. Od najmłodszych lat ojciec wprowadzał go w sztukę rządzenia państwem. Królewicz brał udział w walkach z Krzyżakami, w 1332 r. samodzielnie zdobył Kościan, odzyskując zajęty kiedyś przez książąt głogowskich zachodni skrawek Wielki urodzony 30 IV 1310 r. w Kowalu, zmarł 5 XI 1370 r. w Krakowie i został pochowany w katedrze wawelskiej. Był synem Władysława Łokietka i Jadwigi, córki Bolesława Pobożnego. W dniu, kiedy na świat przyszedł Kazimierz, Władysław Łokietek przekroczył 50 lat, a księżna Jadwiga miała prawdopodobnie 44 lata. Od najmłodszych lat ojciec wprowadzał go w sztukę rządzenia państwem. Królewicz brał udział w walkach z Krzyżakami, w 1332 r. samodzielnie zdobył Kościan, odzyskując zajęty kiedyś przez książąt głogowskich zachodni skrawek Wielkopolski. W roku 1331 ojciec ustanowił go namiestnikiem w Wielkopolsce, na Kujawach i w Sieradzkiem. Niestety Kazimierz nie odznaczał się odwagą, jak jego ojciec, był oskarżony o tchórzostwo, dowodem tego miało być opuszczenie pola bitwy pod Płowcami. Jednocześnie jako młody człowiek był rozważny, trzeźwo i elastycznie myślący. Umiał dobierać sobie współpracowników i wykorzystywać istniejącą sytuację. Miał szerokie horyzonty i patrzył daleko w przyszłość. Kazimierz miał wielki temperament, był gwałtowny i okrutny. Za przykład bezwzględności króla może posłużyć los Maćka Borkowica, był on oskarżony o powtórzenie buntu, Kazimierz skazał go na śmierć głodową. Kazimierz, mając w chwili śmierci ojca 23 lata, niezwłocznie koronował się na króla. Niemal jednocześnie z koronacją przedłużono rozejm z Krzyżakami. Polska w 1333 r. nie była w stanie prowadzić wojny z Zakonem, Kazimierz chciał rozwiązać konflikt na drodze dyplomatycznej. W taki sam sposób pragnął znormalizować stosunki polsko-czeskie. Problemom tym był poświęcony zjazd w Wyszehradzie, w 1335 r., na którym król polski spotkał się z królami Czech i Węgier. W 1340 roku po śmierci księcia włodzimiersko-halickiego Jerzego Bolesława, Kazimierz Wielki został spadkobiercą jego ziem (Ruś halicko-włodzimierska). Przyłączenie Rusi Czerwonej po wieloletnich walkach z Litwinami i Tatarami miała ogromne znaczenie dla handlu polskiego gdyż tędy, bowiem wiódł szlak handlowy ku wschodowi. Ponadto ziemie te stanowiły zabezpieczenie przed najazdami Tatarów i Litwinów na bogatą Małopolskę. W 1351 roku Kazimierz Wielki przyłączył do Polski Mazowsze Płockie, a z pozostałych ziem mazowieckich uczynił lenno korony. Kazimierz Wielki ciągle czuł się zagrożony możliwością antypolskiego porozumienia krzyżacko-czeskiego. Dlatego w swej polityce zagranicznej szukał oparcia w mocnym sojuszniku. Utrzymywał, więc dobre stosunki z Węgrami. Nie posiadając męskiego potomka z,, prawego łoża ’’ wyznaczył na swego następcę syna króla Węgier Karola Roberta i swej siostry Elżbiety Łokietkówny, Ludwika. Związało to jeszcze ściślejszym sojuszem Polskę z Wielki miał cztery żony. Pierwszą żoną była Aldona Anna Litewska. Aldona była księżniczką litewską, córką pogańskiego Wielkiego Księcia Giedymina. Miała liczne rodzeństwo. Urodziła się przypuszczalnie około 1309-1310 roku. Nosiła pogańskie imię Aldona. Długosz chwalił Aldonę jako kobietę uczciwą i zgodnie żyjącą z mężem. Anna słynęła z miłosierdzia, z siły fizycznej i chęci do zabaw. Lubiła tańce i jazdę konną, wszędzie towarzyszyli jej grajkowie i śpiewacy. Gdy miała około piętnastu lat na dworze ojca pojawiło się poselstwo Łokietka. Wkrótce Aldona udała się do Krakowa, aby poślubić tam polskiego następcę tronu. Została ochrzczona, przyjmując imię Anna. Chrześcijański królewicz, chcąc poślubić dawną pogankę, potrzebował zgody papieża. Narzeczeni byli rówieśnikami. Podobno Kazimierz nie chciał poślubić Anny i ojciec musiał użyć siły, aby doprowadzić syna do ołtarza. Ślub odbył się w 1325 roku, a wianem Aldony byli zwolnieni przez Litwinów jeńcy polscy. Małżeństwo Kazimierza i Aldony zawarto ze względów politycznych. O pożyciu małżonków niewiele wiadomo. Mimo częstych zdrad Kazimierza, układało się chyba poprawnie. Niekorzystnie na pozycję monarchini wpływał fakt, że nie dała krajowi następcy tronu za to urodziła dwie córki: ~ Elżbietę, która poślubiła Bogusława V, księcia słupsko - szczecińskiego. ~ Kunegundę, która wyszła za Ludwika VI Rzymskiego, księcia bawarskiego. Mimo ostrych sprzeciwów matki, Jadwigi Kaliskiej, Kazimierz zadbał o koronację żony. Aldona Anna zmarła nieoczekiwanie i gwałtownie w 1339 roku. Pochowano ją jako pierwszą monarchinię w katedrze czasach panowania Kazimierza III Wielkiego zostały założone obok Krakowa dwa niezależne miasta: W 1335 r. Kazimierz Wielki lokował w pobliżu Krakowa, w miejscu niegdysiejszej wsi Bawół, odrębne miasto, które stało się ośrodkiem wspólnoty żydowskiej w 1335 otrzymało prawo miejskie i od imienia króla przyjęło nazwę Kazimierz. Dokumentem z 1366 król lokował kolejne miasto pod Krakowem, koło starego (z XII w.) Kościoła Św. Floriana, stąd zwane Florencją, z czasem zaś Kleparzem. W przeciwieństwie do Kazimierza, otoczonego murami i wodami Wisły, Kleparz nie miał własnego systemu obronnego i był miastem otwartym. Dokumentem z dnia 12 V 1364 Kazimierz Wielki funduje w Krakowie pierwszą wyższą uczelnię - Studium Generale, czyli Akademię Krakowską, opartą na włoskich wzorach, utrzymywaną przez skarb królewski. Kazimierz III Wielki. Kazimierz III Wielki - (ur. 30 kwietnia 1310 r. n.e., zm. 5 listopada 1370 r. n.e.) syn Władysława Łokietka, ostatni król Polski z dynastii Piastów. W 1333 roku sytuacja Królestwa Polskiego zdawała się przypominać stanie na krawędzi urwiska. Kraj, dopiero zjednoczony, w kadłubkowych granicach, właśnie stracił Kazimierz III Wielki (1310-1370), pochowany został w katedrze wawelskiej. Był synem Władysława Łokietka, który w dniu jego narodzin przekroczył już pięćdziesiąty rok życia. Od najmłodszych lat ojciec wprowadzał go w sztukę rządzenia państwem. Już jako królewicz brał udział w walkach z Krzyżakami, w 1332 roku samodzielnie zdobył Kościan, odzyskując zajęty kiedyś przez książąt głogowskich zachodni skrawek Wielkopolski. W roku 1331 ojciec ustanowił go namiestnikiem w Wielkopolsce, na Kujawach i w Sieradzkiem. Niestety Kazimierz nie odznaczał się odwagą, jak jego ojciec, był nawet oskarżony o tchórzostwo, dowodem tego miało być opuszczenie pola bitwy pod Płowcami. Data i miejsce urodzenia: 30 kwietnia 1310 roku, KowalKoronacja: 25 kwietnia 1333 rokuLata panowania: od 2 marca 1333 roku do 5 listopada 1370 roku / Ostatni władca Polski z dynastii PiastówData i miejsce śmierci: 5 listopada 1370 roku, KrakówNastępca: Ludwik I WęgierskiRodzice: Władysław I Łokietek i Jadwiga BolesławównaŻony: Aldona Anna Giedyminówna, Adelajda Heska, Krystyna Rokiczana i Jadwiga Żagańska Dzieci: Elżbieta, Kunegunda, Anna, Kunegunda, Jadwiga Kazimierz III Wielki Z Bożej łaski król Polski, pan i dziedzic ziem krakowskiej, sandomierskiej, sieradzkiej, łęczyckiej, Kujaw, Pomorza i Rusi - ilustracja: WIKIPEDIA wg. Jan Matejko, „Poczet królów i książąt polskich” Już jako młody człowiek Kazimierz Wielki był rozważny, trzeźwo i elastycznie myślący. Umiał dobierać sobie współpracowników i wykorzystywać istniejącą sytuację. Miał szerokie horyzonty i patrzył daleko w przyszłość. Kazimierz miał również wielki temperament, był gwałtowny i okrutny. Kazimierz III Wielki (Aleksander Lesser, 1860 rok) – ilustracja: WIKIPEDIA Po śmierci ojca, w wieku 23 lat koronował się na króla, ubiegając zgłaszającego pretensje do tronu polskiego Jana Luksemburskiego. Dążąc do utrzymania jedności i całości państwa, zagrożonego najmocniej ze strony Czech i Krzyżaków, zawarł sojusz z królem węgierskim Karolem Robertem, utrzymywał także nienaganne stosunki ze Stolicą Apostolską. Pieczęcie Kazimierza III Wielkiego - ilustracja: WIKIPEDIA Niemal jednocześnie z koronacją przedłużono rozejm z Krzyżakami. Polska w 1333 roku nie była w stanie prowadzić wojny z Zakonem, Kazimierz chciał rozwiązać konflikt na drodze dyplomatycznej. W taki sam sposób pragnął znormalizować stosunki polsko-czeskie. Problemom tym był poświęcony zjazd w Wyszehradzie, w 1335 roku, na którym król polski spotkał się z królami Czech i Węgier. W 1340 roku po śmierci księcia włodzimiersko-halickiego Jerzego Bolesława, Kazimierz Wielki został spadkobiercą jego ziem (Ruś halicko-włodzimierska). Przyłączenie Rusi Czerwonej po wieloletnich walkach z Litwinami i Tatarami miała ogromne znaczenie dla handlu polskiego gdyż tędy, bowiem wiódł szlak handlowy ku wschodowi. Ponadto ziemie te stanowiły zabezpieczenie przed najazdami Tatarów i Litwinów na bogatą Małopolskę. W 1351 roku Kazimierz Wielki przyłączył do Polski Mazowsze Płockie, a z pozostałych ziem mazowieckich uczynił lenno korony. Kazimierz Wielki ciągle czuł się zagrożony możliwością antypolskiego porozumienia krzyżacko-czeskiego. Dlatego w swej polityce zagranicznej szukał oparcia w mocnym sojuszniku. Utrzymywał, więc dobre stosunki z Węgrami. Nie posiadając męskiego potomka „z prawego łoża” wyznaczył na swego następcę syna króla Węgier Karola Roberta i swej siostry Elżbiety Łokietkówny, Ludwika. Związało to jeszcze ściślejszym sojuszem Polskę z Węgrami. Kazimierz III Wielki, obraz pędzla Marcello Bacciarellego – ilustracja: WIKIPEDIA W czasie swego panowania Kazimierz III Wielki zjednoczył większą część ziem etnicznie polskich, doprowadził do wzmocnienia pozycji króla w państwie, poprzez wprowadzenie nowego systemu zarządzania. Przeprowadził także kodyfikację praw, wydając statuty wiślickie i piotrkowskie, zreorganizował siły zbrojne, dbał o rozwój osadnictwa, wprowadził reformy pieniężne i podatkowe, zmodernizował i rozwinął kraj gospodarczo. Zadbał o rozwój nauki, w 1364 roku założył pierwszy w Polsce uniwersytet Akademię Krakowską. Panowanie Kazimierza Wielkiego stworzyło warunki do okrzepnięcia organizmu państwowego i dało podstawy świetności państwa polskiego w wiekach późniejszych. O roli i znaczeniu Kazimierza Wielkiego w ówczesnej Europie świadczyło powierzenie mu roli rozjemcy pomiędzy Luksemburgami i Habsburgami oraz zjazd monarchów w Krakowie w 1364 roku. Podsumowaniem działalności króla Kazimierza III Wielkiego, dobitnie prezentującą jego wielkość, niech pozostanie przysłowie, iż zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną. Polska za panowania Kazimierza III Wielkiego – ilustracja: WIKIPEDIA Mennictwo Kazimierza III Wielkiego Polska pod koniec XIII wieku opanowana była przez króla czeskiego Wacława II, groszy jednak nie bito. Polskie ziemie zalewały grosze praskie, przyjmowane chętnie dzięki dużej zawartości srebra i pięknemu wykonaniu. Monety te wprowadzone w wyniku reformy monetarnej Wacława II w Czechach stał się również podstawową jednostką handlową w Polsce przez praktycznie kolejne dwa wieki tj. do reformy Zygmunta I Starego w 1526 roku. Jedynie mennica krakowska wybiła nowe dwustronne denarki z koroną na awersie i lwem na rewersie. Pierwsza polska złota moneta - dukat (właściwie floren) Władysława Łokietka (1306/1320-1333), z około 1330 r. / Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego - Muzeum Narodowe w Krakowie Denary za swego panowania bił również Władysław Łokietek. W czasie jego rządów wybito pierwszą polską monetą złotą – znanym dzisiaj w jednym egzemplarzu florenie wybitym na wzór węgierski. Fakt ten zapisał się doniośle w dziejach numizmatyki. Floreny na ziemiach polskich w tym okresie bito w małych ilościach także w księstwach śląskich – Legnickim i Jaworsko-Świdnickim. Denary krakowskie Władysława Łokietka były w obiegu w charakterze monety zdawkowej w Małopolsce, natomiast w północnych częściach kraju dominowały brakteaty krzyżackie. W obiegu krążyły również monety kaliskie, poznańskie i sieradzkie. Ogólnokrajowy zasięg miały jednak jedynie grosze praskie. W tej rzeczywistości Kazimierz III Wielki podjął próbę ujednolicenia obiegu pieniężnego dla całego obszaru Korony. System monetarny stworzony za jego panowania można przedstawić w następującym układzie: 1 grosz = 2 kwartniki = 4 ćwierćgrosze = 16 denarów = 32 obole. Kazimierz III Wielki, kwartnik koronny duży, typ I (półgrosz), Król na tronie z jabłkiem w wysuniętej dłoni i berłem, +MONETA KAZIMIRI / Orzeł piastowski na wprost z głową w lewo, + REGIS POLONIE K, mennica wielkopolska – fotografia: WCN Kazimierz III Wielki, kwartnik koronny duży, typ II (półgrosz), Popiersie króla na wprost na tronie, napis MONETA KAZIMIRI / Orzeł i napis REGIS POLONIE, mennica Kraków – fotografia: WCN Kazimierz III Wielki, kwartnik koronny mały (ćwierćgrosz), Głowa króla w koronie na wprost, MONE KAZIMIRI / Korona, REGIS POLONIE – fotografia: WCN Denary Kazimierza III Wielkiego 1- Korona, mennica Kraków, Głowa w koronie na wprost / Orzeł na wprost 2 - Głowa byka, Poznań lub Kalisz (dwie różne odmiany - napisowe?), Głowa byka z pierścieniem w nozdrzach, wokoło napis / Orzeł, wokoło napis Fotografie: WCN Kazimierz III Wielki, brakteat, Wielkopolska, lata 30-40 XIV w., Litera K – fotografia: WCN Ważną rolę odegrały kwartniki, których obieg w kraju był znaczny. Moneta ta w polskim systemie groszowym stanowiła wartość 1/2 grosza i stąd często stosowanym określeniem dla tego nominału była nazwa półgrosz. Emisja tej monety połączona była z dużymi trudnościami spowodowanymi brakiem srebra (Polska nie miała własnych kopalń tego kruszcu). W związku z tym stopa mennicza tej monety nie utrzymała się długo na odpowiednim poziomie. Szybko więc na grosz praski wchodziły zamiast dwóch, już cztery kwartniki krakowskie. W 1367 roku wypuszczono do obiegu grosz krakowski, naśladujący grosze praskie. Na awersie monety - korona obwiedziona dwoma otokowymi napisami. Na wewnętrznym otoku umieszczono napis KAZIMIERUS PRIMUS „Kazimierz Pierwszy”. Na zewnątrz - DEI GRATIA REX POLONIAE „z Bożej łaski król Polski”. Rewers to wizerunek pięknego orła piastowskiego w koronie. Napis w otoku - GROSSI CRACOVIENSES „grosz krakowski”. Kopia grosza krakowskiego Kazimierza III Wielkiego – fotografia: WIKIPEDIA Reforma monetarna Kazimierza III Wielkiego pomimo, iż ujednoliciła obieg pieniądza w Koronie nie usunęła z obiegu drobnych denarków i brakteatów, niezbędnych dla potrzeb codziennych transakcji. Aż do początków XVI wieku najdrobniejsze monety śląskie, krzyżackie i pomorskie miały postać brakteatów. Rozszerzenie państwa Kazimierza Wielkiego o Ruś Halicką spowodowało wprowadzenie na tym obszarze monety lokalnej, którymi były miedziane denarki i kwartniki (półgrosze). Kwartnik Kazimierza Wielkiego, bity dla Rusi – ilustracja: Wizerunek Kazimierza III Wielkiego stał się tematem wielu monet i banknotów. Takimi emisjami są: – 10 złotych (1964) / Kazimierz Wielki ( napis wypukły) Emitent: Narodowy Bank Polski, producent: Mennica Państwowa – Warszawa, projekt: Wacław Kowalik, emisja: 1964 r., materiał: miedzionikiel (CuNi), masa: 12,9 g, średnica: 31 mm, nakład: 2 610 100 szt., bok: ząbkowany – 10 złotych PRÓBA (1964) / Kazimierz Wielki ( napis wypukły) Emitent: Narodowy Bank Polski, producent: Mennica Państwowa – Warszawa, projekt: Wacław Kowalik, emisja: 1964 r., materiał: nikiel (Ni), średnica: 31 mm, nakład: 500 szt., bok: ząbkowany (3 rodzaje ząbkowania: 180, 200 i 240 ząbków) Moneta była wybita również w miedzioniklu w ilości 125 szt. – 10 złotych (1964) / Kazimierz Wielki ( napis wklęsły) Emitent: Narodowy Bank Polski, producent: Mennica Państwowa – Warszawa, projekt: Wacław Kowalik, emisja: 1964 r., materiał: miedzionikiel (CuNi), masa: 12,9 g, średnica: 31 mm, nakład: 2 611 539 szt., bok: ząbkowany – 10 złotych PRÓBA (1964) / Kazimierz Wielki ( napis wklęsły) Emitent: Narodowy Bank Polski, producent: Mennica Państwowa – Warszawa, projekt: Wacław Kowalik, emisja: 1964 r., materiał: nikiel (Ni), średnica: 31 mm, nakład: 500 szt., bok: ząbkowany Moneta była wybita również w miedzioniklu - 125 szt., tombaku – 5 szt., i alpace – 30 szt. – 10 złotych PRÓBA (1964) / Kazimierz Wielki (orzeł bez korony) Emitent: Narodowy Bank Polski, producent: Mennica Państwowa – Warszawa, projekt: Józef Gosławski, emisja: 1964 r., materiał: nikiel (Ni), średnica: 31 mm, nakład: 500 szt., bok: ząbkowany Moneta była bita również w miedzioniklu w ilości 30 000 szt. jako moneta kolekcjonerska – 10 złotych PRÓBA (1964) / Kazimierz Wielki (orzeł w koronie) Emitent: Narodowy Bank Polski, producent: Mennica Państwowa – Warszawa, projekt: Józef Gosławski, emisja: 1964 r., materiał: nikiel (Ni), średnica: 31 mm, nakład: 500 szt., bok: ząbkowany Moneta była bita również w miedzioniklu w ilości 10 szt. Moneta ta była pierwszym projektem pamiątkowej monety w powojennej Polsce. Na awersie monety miał zostać umieszczony orzeł z czasów panowania Kazimierza III Wielkiego. Zlecenie dano medalierowi Józefowi Gosławskiemu, który zrozumiał je zbyt dosłownie i wykonał projekt monety z orłem w koronie. Ze względów politycznych taka moneta nie mogła w tamtych czasach trafić do obiegu. Projekt został „poprawiony” przez usunięcie korony, ale i tak projekt tej monety został odrzucony. Jest to jedyna moneta z czasów PRL przedstawiająca orła w koronie, co jest ewenementem i jednocześnie przejawem odwagi pracowników mennicy, którzy zdecydowali się na wybicie tej próbnej monety. Moneta jako próba trafiła do szerokiego grona kolekcjonerów. Być może powtórzenie napisu PRÓBA na awersie miało złagodzić ewentualne reperkusje po jej ukazaniu się. – 100 złotych (1987) / Kazimierz III Wielki Emitent: Narodowy Bank Polski, producent: Mennica Państwowa – Warszawa, projekt: Stanisława Wątróbska-Frindt (awers), Ewa Tyc-Karpińska (rewers), emisja: 1987 r., materiał: miedzionikiel (CuNi), masa: 10,8 g, średnica: 29,5 mm, nakład: 2 479 200 szt., bok: ząbkowany – 100 złotych PRÓBA (1987) / Kazimierz III Wielki Emitent: Narodowy Bank Polski, producent: Mennica Państwowa – Warszawa, projekt: Stanisława Wątróbska-Frindt (awers), Ewa Tyc-Karpińska (rewers),, emisja: 1987 r., materiał: nikiel (Ni), średnica: 29,5 mm, nakład: 500 szt., bok: ząbkowany – 500 złotych (1987) / Kazimierz III Wielki (Ag) Emitent: Narodowy Bank Polski, producent: Mennica Państwowa – Warszawa, projekt: Stanisława Wątróbska-Frindt (awers), Ewa Tyc-Karpińska (rewers), emisja: 1987 r., materiał: srebro ( średnica: 32 mm, waga: 16,5 g, nakład: 10 500 szt., bok: gładki, stempel: lustrzany – 500 złotych PRÓBA (1987) / Kazimierz III Wielki Emitent: Narodowy Bank Polski, producent: Mennica Państwowa – Warszawa, projekt: Stanisława Wątróbska-Frindt (awers), Ewa Tyc-Karpińska (rewers), emisja: 1987 r., materiał: nikiel (Ni), średnica: 32 mm, nakład: 500 szt., bok: gładki Istnieją również monety próbne i okolicznościowe o nominale 100 złotych oraz próbne o nominale 1000 złotych bite wg. tego wzoru – 1000 złotych PRÓBA (1987) / Kazimierz III Wielki (półpostać) Emitent: Narodowy Bank Polski, producent: Mennica Państwowa – Warszawa, projekt: Stanisława Wątróbska-Frindt (awers), Ewa Tyc-Karpińska (rewers), emisja: 1987 r., materiał: nikiel (Ni), średnica: 32 mm, nakład: 500 szt., bok: gładki Moneta była wybita tym stemplem również w srebrze próby 750 owadze 16,5 g (stempel lustrzany) w ilości 2500 szt. jako moneta kolekcjonerska. – 100 złotych (2002) / Kazimierz III Wielki (Au) Emitent: Narodowy Bank Polski, producent: Mennica Polska projekt: Ewa Tyc-Karpińska, emisja: 2002 r., materiał: złoto ( średnica: 21 mm, waga: 8 g, nakład: 2400 szt., stempel: lustrzany – 50 ZŁOTYCH (2014) / Skarby Stanisława Augusta – Kazimierz III Wielki Emitent: Narodowy Bank Polski; producent: Mennica Polska - Warszawa; emisja: r.; materiał: srebro ( średnica: 45 mm; masa: 62,2 g; nakład: do 5000 szt., projekt: Robert Kotowicz – 500 ZŁOTYCH (2014) / Skarby Stanisława Augusta – Kazimierz III Wielki Emitent: Narodowy Bank Polski; producent: Mennica Polska - Warszawa; emisja: r.; materiał: srebro ( średnica: 45 mm; masa: 62,2 g; nakład: do 750 szt., projekt: Robert Kotowicz – 50 złotych (1994) / Kazimierz III Wielki (BANKNOT) W czasie denominacji (1995) wprowadzono banknot 50-złotowy (z datą 25 marca 1994) ozdobiony portretem Kazimierza Wielkiego. Emitent: Narodowy Bank Polski; producent: Thomas De La Rue – Londyn, PWPW - Warszawa (od 1999 r.); emisja: 25 marca 1994 r.; materiał: papier biały jednostronnie gładzony; wymiary: 132 x 66 mm; projekt: Andrzej Heidrich 50 ZŁOTYCH z nowymi zabezpieczeniami – emisja 2014 Inne numizmaty związane z wizerunkiem (lub związane z postacią) Kazimierza III Wielkiego: – 4 ORŁY / 40 ORŁÓW (2009) - Grosz 1338 r. / Kazimierz III Wielki (DUKATY LOKALNE) a/4 ORŁY (2009) - Grosz 1338 r. / Kazimierz III Wielki Emitent: UM Gorzów Wielkopolski, producent: Mennica Polska materiał: mosiądz, nakład: 20 000 szt., czas obowiązywania: - średnica: 27 mm, waga: 8,4 g, stempel: zwykły, bok: gładki, model gipsowy: Dominika Karpińska-Kopiec b/40 ORŁÓW (2009) - Grosz 1338 r. / Kazimierz III Wielki Emitent: UM Gorzów Wielkopolski, producent: Mennica Polska materiał: srebro ( nakład: 500 szt. (w tym 100 szt. wyselekcjonowano i oksydowano), czas obowiązywania: - średnica: 38,61 mm, waga: 20 g, stempel: lustrzany, bok: gładki, model gipsowy: Dominika Karpińska-Kopiec - Moneta okazjonalna - 640 rocznica nadania praw miejskich Koronowo ( - 700 KAZIMIERZÓW / KOWAL (2010) - Stowarzyszenie Miast Króla Kazimierza Wielkiego Pamiątkowa moneta, wybita z okazji 700 rocznicy urodzin króla Kazimierza Wielkiego. Emitent: Urząd Miejski w Kowalu, materiał: Golden Nordic, średnica: 30,88 mm, waga: g, nakład: 1000 szt., emisja: maj 2010, producent: Mennica Śląska w Pszczynie - 700 KAZIMIERZÓW / GRYBÓW (2010) - Stowarzyszenie Miast Króla Kazimierza Wielkiego Pamiątkowa moneta, wybita z okazji 670 rocznicy lokacji miasta Grybów. Emitent: Urząd Miejski Grybów, materiał: Golden Nordic, średnica: 30,88 mm, waga: g, nakład: 500 szt., emisja: maj 2010 r, producent: Mennica Śląska w Pszczynie - 700 KAZIMIERZÓW (Ropczyce 2012) – Kazimierz III Wielki (Moneta pamiątkowa) Emitent: Miasto Ropczyce, średnica: 30,88 mm, materiał: mosiądz posrebrzany, emisja: luty 2012 r., producent: Mennica Śląska w Pszczynie - 700 KAZIMIERZÓW (Chocz 2014) – Kazimierz III Wielki (Moneta pamiątkowa) Emitent: Gminny Ośrodek Kultury w Choczu, średnica: 30,9 mm, waga: 11,9 g, nakład: 300 szt., materiał: mosiądz, emisja: 2014 r., projekt: Monika Hochel, producent: Mennica Śląska w Pszczynie - 10 DUTKÓW NOWOTARSKICH (2010) / Kazimierz III Wielki (Moneta lokalna) Producent: Mennica Łebska, średnica: 27 mm, materiał: bimetal (mosiądz/alpaka), czas obowiązywania: 2010-06-26 - 2010-10-15, projekt: Justyna Jaśkowiak, nakład: 3000 szt. oraz 300 szt. - bimetal z tampondrukiem (herb miasta) i złoconych z tampondrukiem - 20 KRÓLEWSKICH (2012) – WIELKI POCZET WŁADCÓW POLSKI / Kazimierz III Wielki (Moneta pamiątkowa) Producent: GYGES ARD, emisja - 2012 r., materiał: mosiądz, stempel: lustrzany, technika dodatkowa: mosiężna miniaturowa rycina władcy, wykonana przez Roberta Andersa, nakład: 100 szt., średnica: 32 mm - 10 DUKATÓW (Olsztyn k. Częstochowy - 2013) – Kazimierz III Wielki (Monety pamiątkowe) Materiał: bimetal (otok - mosiądz, rdzeń - alpaka) / bimetal (otok - alpaka, rdzeń - mosiądz), zdobienie: emalia, nakład: po 1000 szt., średnica: 32 mm, waga: 17,5 g, emisja: 2013 r., projekt: Zespół Mennicy Jurajskiej, producent: Mennica Jurajska - 20 BYDGOSKICH (2014) – Pomnik Kazimierza III Wielkiego w Bydgoszczy (Żeton pamiątkowy) Emitent i producent: GYGES ARD, projekt: Robert Anders (AR) WZORZEC PRZEDPRODUKCYJNY DLA MONETY / 20 BYDGOSKICH (KAZIMIERZ III WIELKI) - PRÓBA TECHNOLOGICZNA (moneta wykonana ręcznie, emisja: 2014 r.), materiał - miedź patynowana, średnica – 32 mm, grubość - 2 mm, nakład - 10 szt. - Denar okolicznościowy miasta Kowal, miejsca urodzin Kazimierza III Wielkiego Moneta bita ręcznie w 2010 r. podczas obchodów 700 rocznicy urodzin króla Producent: Mennica Mazowiecka, materiał: biały metal, średnica 26 mm - 12 CZORSZTYNIAKÓW (2010) / „TUZIN CZORSZTYNIAKÓW” (Kolekcjonerki Bon miejski) Emitent: Gmina Czorsztyn i Gminne Centrum Kultury w Kluszkowcach, producent: Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych, nakład: 3 000 szt., wymiary bonu: 150 x 80 mm, emisja: 17 maja 2010 r. – Kolekcja Królewska – Kazimierz III Wielki / Skarbiec Mennicy Polskiej Emitent: Skarbiec Mennicy Polskiej; producent: Mennica Polska - Warszawa; materiał: srebro (Ag) platerowane złotem (Au); średnica: 32 mm; masa: 14,14 g; nakład: 19 500 szt., projekt: Beata Wątróbska-Wdowiarska - Kazimierz III Wielki (Seria: Sławni Polacy) Producent: Mennica Polska - Warszawa; materiał: srebro ( średnica: 32 mm; masa: 14,14 g; stempel: lustrzany, nakład: 5555 szt., projekt: Robert Kotowicz - Medale Stowarzyszenia Króla Kazimierza Wielkiego Stowarzyszenie jest platformą współpracy, jednostek samorządowych, osób i instytucji nauki, oświaty i kultury, które wspólnie upowszechniają ideę umocnienia państwa polskiego oraz dorobek ostatniego Piasta na tronie polskim. Organizacja jest otwarta dla wszystkich, którzy czują się w jakikolwiek sposób związani z postacią wielkiego monarchy. - Medal / 650-lecie nadania praw miejskich Sępólno Krajeńskie (producent: PPU POLMET Częstochowa) - Medal Kazimierz III Wielki / PTTK Chełm (1985) - Medal Kazimierz III Wielki - Kolegiata w Wiślicy / PTN KOSZALIN - Medal Uniwersytetu Kazimierza III Wielkiego w Bydgoszczy – Casimirus Magnus Uniwersytet wyróżnia szczególnie zasłużonych pracowników oraz inne osoby, które przyczyniły się do rozwoju uczelni albo przysporzyły jej chwały, poprzez nadanie honorowego lub pamiątkowego „Medalu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego – Casimirus Magnus”.Honorowy „Medal Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego – Casimirus Magnus”, najwyższe po tytule doktora honoris causa wyróżnienie uczelniane, przyznaje Kapituła Medalu. Jej skład oraz regulamin działania jest uchwalany przez senat. Medal honorowy ma kolor „Medal Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego – Casimirus Magnus” przyznaje rektor. Medal pamiątkowy ma kolor brązowy. - Kazimierz Wielki / Bydgoszcz (Materiał: brąz + srebro) Autor: Józef Smurawa Źródła:- WCN- Mennica Śląska Sp. z Gyges ARD- Mennica Jurajska- Mennica Mazowiecka-
Ludwik Andegaweński (ur. 5 IV 1326, zm. 11/12 XI 1382 w Nagyszombad, dzisiaj Trnava) – król Węgier od 1342 (zwany Ludwikiem I Wielkim), od 1348 tytularny król Neapolu i Sycylii, od 1370 król Polski, trzeci syn Karola Roberta z dynastii Andegawenów i Elżbiety, córki Władysława I Łokietka. Kroniki węgierskie mówią, że był człowiekiem przystojnym, o wyniosłym spojrzeniu, miał
zapytał(a) o 17:02 Wydarzenie hist ... Jakie byly najwazniejsze wydarzenia historyczne polski ? i ich daty ? Pomóżcie ;-* Dam najlepszą odp ! Odpowiedzi blocked odpowiedział(a) o 17:04 966 r. - Chrzest państwa Mieszka I: przyjęcie chrztu przez księcia Mieszka I i jego dwór oznaczało otwarcie jego państwa na wpływ cywilizacji łacińskiej Europy, przejęcie jej dorobku kulturowego a także wejście państwa Mieszka I na arenę międzynarodową jako bytu uznawanego przez starsze państwa chrześcijańskie. 1025 r. - Koronacja królewska Bolesława Chrobrego: ta pierwsza w historii Polski koronacja królewska stworzyła tradycję suwerennego, niezależnego od Cesarstwa państwa polskiego, do której będą się potem odwoływać inni władcy polscy dążący do suwerenności. 1138 r. - Podział Polski na dzielnice: wbrew czarnej legendzie podział Polski na dzielnice miał szerokie skutki pozytywne- osłabienie władzy książąt skutkowało najpierw nadawaniem przez nich ziemi i immunitetów możnym świeckim i duchownym - co z kolei doprowadzi do wzrostu wpływu elit społecznych na wcześniej nieograniczoną władzę monarchów- a spadek dochodów książęcych nakłoni władców do rozpoczętej w końcu XII wieku akcji kolonizacji na prawie niemieckim, która przyniesie Polsce nie tylko wzrost zaludnienia, ale też takie "wynalazki" jak pisana umowa prawna, wolność osobista chłopów, samorząd miast i wsi czy trójpolówka. 1226/1231 Sprowadzenie Krzyżaków do Ziemi Chełmińskiej przez ks. Konrada Mazowieckiego: stworzenie bazy Zakonu Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego na ziemiach wydartych Prusom spowoduje zarówno powstanie silnego ośrodka kultury niemieckiej nad wschodnim Bałtykiem i długotrwałe konflikty polsko- krzyżackie, jak i adaptację do kultury polskiej takich wpływów zakonnych jak rozwinięty kult maryjny, zachodnia kultura rycerska czy ideologia wojen krzyżowych. 1320 Koronacja królewska Władysława Łokietka: trwałe przywrócenie tytułu Królestwa Polskiego, (choć sam Łokietek tytułował się jedynie królem krakowskim) oznaczało zjednoczenie trzonu dawnych ziem piastowskich i powrót zjednoczonej Polski na arenę międzynarodową. 1340-1366 Wojny Kazimierza Wielkiego o Ruś Halicką z Litwinami i Tatarami - choć zakończone połowicznym sukcesem, wojny te skutkowały włączeniem w granice Polski szerokich rzesz ludności należącej do prawosławnego kręgu kulturowego, co wraz z przychylną polityką króla wobec tej ludności stało się podstawą do kształtowania stosunku tolerancji wyznaniowej i kulturowej w przyszłej Rzeczypospolitej. 1364 Utworzenie uniwersytetu w Krakowie: w średniowiecznej Europie uniwersytet nie tylko stanowił źródło prestiżu królestwa, ale też dostarczał państwu kadr biegłych w prawie rzymskim, tak potrzebnych dla prowadzenia suwerennej polityki międzynarodowej. W wieku XV uniwersytet krakowski stanie się też kuźnią uczonych biegłych w prawie (jak Paweł Włodkowic), matematyce i astronomii (jak Mikołaj Kopernik). 1374 r - Przywilej koszycki dla rycerstwa polskiego wydany przez Ludwika Andegaweńskiego: akt ten otwiera serię późnośredniowiecznych przywilejów nadawanych stanowi rycerskiemu przez kolejnych królów Polski. Proces nadawania tych przywilejów znacząco przyczynił się do ukształtowania w Polsce ustroju monarchii stanowej, w której król nadal był opiekunem, ale już nie właścicielem państwa. 1385 Unia polsko-litewska w Krewie: na 400 lat zdecydowała nie tylko o kierunkach polityki zagranicznej państwa polskiego, ale też o jego rozwoju kulturowym i pozycji międzynarodowej. Związała z Polską wielkie obszary zamieszkane przez ludność prawosławną, a nawet muzułmańską. 15 VII 1410 r. - Bitwa pod Grunwaldem: decydujące zwycięstwo armii Jagiełły nad siłami Zakonu Krzyżackiego trwale podkopało siły militarne Krzyżaków i stało się wstępem do odzyskania przez Polskę dostępu do morza. 1454-1466 r. - Wojna Trzynastoletnia: rezultatem tych długotrwałych zmagań było odzyskanie przez Polskę drogi Wisły, która stała się oknem na świat polskiego handlu zbożem, a tym samym podstawą rozkwitu gospodarczego Polski w XV-XVI wieku. 1493 r. - Pierwsze zwołanie w Polsce sejmu walnego: wydarzenie to kończy etap powstawania w Polsce monarchii stanowej i jest wstępem do stworzenia nowożytnej formy ustrojowej- tzw. demokracji szlacheckiej, w której współpraca trzech stanów sejmujących (król, senat i izba poselska) stanie się, od 1505 roku, niezbędna dla procesu tworzenia prawa w Polsce. 1569 r. - Polsko-litewska unia realna w Lublinie: trwałe połączenie Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego, nie tylko skierowało ostatecznie politykę polską ku wschodowi, ale też przyczyniło się do wzrostu potęgi magnaterii w Rzeczypospolitej dzięki objęciu przez polskich możnych wielkich majątków rodów litewskich. 1596 r. - Unia Brzeska polsko-litewskiego kościoła prawosławnego z katolickim: unia stworzyła nowy obrządek chrześcijański, (który w XIX wieku stanie się jednym z filarów powstania ukraińskiej świadomości narodowej)- kościół grecko-katolicki, ale przyczyniła się też do wzrostu konfliktów religijnych na Ukrainie. 1648 Wybuch kozackiego powstania Chmielnickiego: powstanie to stało się początkiem podziału Ukrainy miedzy Rzeczpospolitą a Rosję, a tym samym zaczątkiem budowy potęgi nowożytnego państwa rosyjskiego. Dla Ukraińców powstanie to stanowi ważny etap na drodze powstawania ich narodu. 1717 r. - Sejm Niemy- ugoda szlachty Rzeczpospolitej z Augustem II zawarta za pośrednictwem cara Rosji Piotra I: występując podczas III Wojny Północnej jako mediator miedzy skłóconymi szlachtą i królem Rzeczypospolitej, car Rosji Piotr I rozpoczął okres ingerencji Rosji w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej, który zakończy się upadkiem państwa polsko - litewskiego. 1773 r. - Powołanie Komisji Edukacji Narodowej: to pierwsze w Polsce ministerstwo oświaty dokonało reorganizacji i reformy oświaty w Rzeczypospolitej według wzorów Oświecenia, co zaowocowało wychowaniem pod koniec XVIII wieku warstwy światłych obywateli - przyszłych powstańców kościuszkowskich i listopadowych. 3 maja 1791 r. - Uchwalenie konstytucji Rzeczypospolitej: pierwsza w Europie a druga na świecie ustawa zasadnicza wprowadzała w Polsce nowoczesny ustrój monarchii konstytucyjnej, znosiła uzależnienie posiadania praw obywatelskich od urodzenia, likwidowała też największe wady ustrojowe Rzeczypospolitej- liberum veto, wolną elekcję króla, monopol szlachty na posiadanie ziemi i pełnienie urzędów. 1795 r. - III rozbiór Rzeczypospolitej: likwidacja Rzeczypospolitej przez trzy ościenne mocarstwa, w momencie, gdy państwo polsko-litewskie zaczynało podnosić się z kryzysu ustrojowego, zaowocowała odnawianym w każdym pokoleniu dążeniem Polaków do niepodległości, a w efekcie- niestabilnością polityczną w Europie Środkowej. 1807 r. - Pokój francusko- rosyjski w Tylży, powstanie Księstwa Warszawskiego: krótkotrwałe istnienie Księstwa Warszawskiego, państewka satelickiego wobec napoleońskiej Francji, poskutkowało jednak powrotem znacznej części elit polskich, już pogodzonych z rządami państw zaborczych, do idei suwerennego państwa polskiego. Ponadto w Księstwie Bonaparte wprowadził przepisy Kodeksu Cywilnego (jak chociażby śluby cywilne czy rozwody, zniesienie poddaństwa chłopów albo niekaralność homoseksualizmu), co unowocześniło kraj lub stało się chociaż celem dążeń przyszłych działań ustawodawczych. 1814-1815 r. - Kongres wiedeński: zjazd monarchów Europy w Wiedniu odcisnął swe piętno na losach Polaków- zmienił granice rozbiorów tak bardzo, że głównym przeciwnikiem polskich dążeń niepodległościowych na następne sto lat stała się Rosja jednocześnie tworząc Święte Przymierze, uniemożliwił skuteczną walkę o niepodległość Polski. 1823 r. - Uwłaszczenie chłopów w Wielkim Księstwie Poznańskim: dokonane na wzór pruski uwłaszczenie bogatszych chłopów za wykupem wykształciło w Wielkopolsce warstwę samodzielnych gospodarzy, najmujących do pracy na swych powiększonych gospodarstwach bezrolnych parobków (kapitalizacja wsi), zlikwidowało konflikty szlachty z chłopami, (co w XIX wieku umożliwiło wykształcenie się tu solidaryzmu narodowego) i zmusiło chłopów bezrolnych do emigracji do miast- ponieważ zaś Wielkopolska była dla Prus zapleczem rolniczym, emigrowali oni głównie, za pracą, do kopalni i hut Górnego Śląska, skutecznie go repolonizując. Efekty tego uwłaszczenia uczyniły Wielkopolskę obszarem o najnowocześniejszym rolnictwie wśród wszystkich zaborów. 1830-1831 r. - Powstanie listopadowe: najistotniejszym dla późniejszych losów Polaków skutkiem tego powstania były prawdopodobnie, niesłuszne zresztą, represje, jakie ze strony władz rosyjskich dotknęły kościół katolicki- raczej posłuszny wobec władzy carów kościół zaczął się teraz coraz mocniej identyfikować z polską myślą niepodległościową, co z kolei zwiąże nierozerwalnie polskość z katolicyzmem w II połowie XIX wieku. 1846 r. - Rabacja Galicyjska: ten, podsycany zresztą przez władze austriackie, bunt chłopów przeciw panom w Galicji stał się dla polskiej myśli politycznej impulsem do poważniejszego traktowania siły wielkich mas chłopskich w dążeniach niepodległościowych, ale wykształcił też wśród części szlachty postawę lojalistyczną wobec zaborców, traktowanych jako najpewniejsi obrońcy przed wściekłością chłopów. 1863- 1864 r. - Powstanie Styczniowe: wyrosło z romantyzmu i zaowocowało jeszcze większym romantyzmem polskich elit, stając się jakby założycielskim mitem dostarczającym wzorców wychowania dla przyszłych pokoleń. Silnie też ugruntowało etos Matki - Polki, kobiety będącej strażniczką domowego ogniska (ze wszystkimi ograniczeniami związanymi z tą rolą), gdy mężczyźni walczą o "cele wyższe". 1867 r. - Początek autonomii Galicji: szerokie swobody kulturalne i narodowe, jakie uzyskali Polacy pod władzą monarchii austro- węgierskiej skoncentrowały narodowe życie polskie w Krakowie- stał się on nie tylko Mekką polskich artystów, ale też kuźnią przyszłych kadr Legionów Polskich walczących o niepodległą ojczyznę. Z drugiej strony hegemonia Polaków i polskości w Galicji stała się naturalną barierą w rozwoju ukraińskiej świadomości narodowej, powodując nowoczesny, oparty na obustronnych nacjonalizmach, konflikt polsko- ukraiński. 1914 r. - Powstanie Legionów Polskich w służbie Austro-Węgier: utworzenie tej formacji, nad którą faktyczne dowództwo szybko przejął Józef Piłsudski, stało się zaczątkiem skutecznej walki o niepodległość Polski. Z drugiej strony legioniści, wyśmiewani przez współczesnych jako utopijni romantycy, zapatrzeni w "Dziadka", jak nazywali swego wodza, oddający daninę krwi dla ojczyzny na frontach I Wojny Światowej, po odzyskaniu niepodległości pozostaną najbardziej niezaspokojoną w swych roszczeniach warstwą społeczną, która z ochotą poprze zamach stanu w 1926 roku. styczeń 1918 r. - Orędzie prezydenta USA Wilsona do Kongresu- w 13 punkcie przewiduje utworzenie państwa polskiego: w wyniku I Wojny Światowej Stany Zjednoczone, walnie przyczyniając się do zwycięstwa Ententy, wyrosły do pozycji pierwszorzędnego mocarstwa światowego. Głos ich prezydenta był więc w istocie wolą zwycięskich mocarstw. A bez tego poparcia nie było szans na utworzenie niepodległej Polski. 11 listopada 1918 Rada Regencyjna przekazuje dowództwo nad wojskiem Piłsudskiemu: choć wojsko to służyło dotąd Rzeszy Niemieckiej, a Rada Regencyjna była rodzajem marionetkowego ciała ustawodawczego na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką, fakt przekazania dowództwa nad tymi oddziałami Piłsudskiemu uczynił zeń legalnego nieformalnego przywódcę odradzającego się państwa polskiego, co w połączeniu z jego autorytetem, a także wskutek kompromisu jaki osiągnął w stosunkach z reprezentującym Polskę wśród mocarstw Ententy Romanem Dmowskim, stało się podwaliną niepodległości Polski. 1918 r. - Kobiety uzyskują w odrodzonej Polsce prawa wyborcze: Polska nie była pierwszym krajem, który nadał kobietom prawa wyborcze. Fakt, że uczyniono to u progu niepodległości stanowi zarówno docenienie roli, jaką kobiety odgrywały w "męskiej" kulturze romantycznej jak i dowód siły dążeń emancypacyjnych polskich kobiet. sierpień 1920 r. - "Cud nad Wisłą": powstrzymując marsz Armii Czerwonej ku niestabilnym politycznie Niemcom, Józef Piłsudski nie tylko uratował byt niepodległego państwa polskiego, ale też zapobiegł zagarnięciu kontynentalnej Europy pod wpływy bolszewickiego komunizmu. 11-14 maja 1926 r. - Zamach majowy Józefa Piłsudskiego i jego zwolenników: zaprowadzając na następne 13 lat autorytarny porządek w Polsce, piłsudczycy nie uporali się z żadną z bolączek trapiących państwo, za to na całe pokolenia dodatkowo podkopali zaufanie Polaków do demokracji. Nieświadomie dali też świetny argument w ręce powojennej komunistycznej propagandzie, dla której "czarna noc sanacji" stanowiła świetny kontrast wobec "zdobyczy demokracji ludowej". Jednocześnie jednak prawdopodobnie zamach ten uratował państwo polskie od jeszcze czarniejszej perspektywy totalitarnych rządów Narodowej Demokracji. 1 IX 1939 r. - Agresja hitlerowskich Niemiec na Polskę: wydarzenie to stanowi początek II Wojny Światowej, najbardziej znaczącej spośród wojen ludzkości. Dla Polski jest nie tylko powrotem do stanu podległości, także powojennej, obcym systemom totalitarnym. Trauma i demoralizacja związane z okupacją hitlerowską skutkują do dziś zarówno roszczeniowym stosunkiem Polaków do niemieckiej wizji historii jak i silnie zakorzenionym wśród Polaków mitem "najbardziej pokrzywdzonego narodu", który nie tylko ugruntowuje martyrologiczny wizerunek dziejów kraju, ale też nie pozwala na obiektywną ocenę udziału naszych rodaków w zagładzie Żydów. I 1942 r. - Hitlerowska konferencja w Wansee w sprawie "ostatecznego rozwiązania"- podjęcie decyzji o zagładzie Żydów pozostających na ziemiach okupowanych przez Niemcy: choć podjęta poza Polską i nie przez Polaków, decyzja ta dramatycznie wpłynęła na losy Polski. To na jej obszarze dokonała się zagłada większości europejskich Żydów, to Polska straciła w ten sposób ponad 3 miliony swych obywateli, a wraz z nimi zarówno kulturę żydowską jako składnik kultury wieloetnicznej II Rzeczypospolitej, jak i dalszy wkład spolonizowanych Żydów do kultury polskiej. Wreszcie holocaust dokonany w obecności Polaków, czasami przy ich współudziale, silnie utwierdził wśród nich postawy antysemickie. IV 1943 r. - ZSRR zrywa stosunki dyplomatyczne z polskim rządem londyńskim: wykorzystując jako pretekst sprawę zbrodni katyńskiej, Józef Stalin uczynił tak pierwszy krok na drodze do całkowitego podporządkowania Polski systemowi radzieckiemu w powojennej Europie. VIII-X 1944 r. - Powstanie Warszawskie: skutkiem tego wielkiego zrywu polskiej młodzieży przeciw najnowocześniejszej wtedy armii świata były: kompletne zniszczenie stolicy, masakra przyszłych polskich elit kulturalnych i politycznych, trauma po klęsce powstania ułatwiająca działanie komunistycznej propagandzie. Skutek pozytywny nie dotyczy bezpośrednio dziejów Polski- Stalin, wstrzymując na pół roku pochód Armii Czerwonej na zachód, by przeczekać powstanie, odebrał sobie szansę na zdobycie całych Niemiec, a tym samym na rozszerzenie porządku komunistycznego do samego serca Europy. Polska patriotyczna młodzież, ginąc w powstaniu, osłabiła narodowy opór przeciw bolszewizacji społeczeństwa polskiego. Luty 1945 r. - Konferencja mocarstw w Jałcie: podczas spotkania Wielkiej Trójki ostatecznie zdecydowano o przesunięciach powojennych polskich granic i o przynależności przyszłego państwa polskiego do bloku krajów- satelitów Związku Radzieckiego. Październik 1956 r. - "Polski październik", Władysław Gomułka I sekretarzem PZPR: popaździernikowa "odwilż" w systemie władzy komunistycznej okazała się iluzoryczna i krótkotrwała. Istotnym jednak skutkiem "polskiego października" było odtąd coraz silniejsze legitymowanie swej władzy w Polsce przez partię komunistyczną za pomocą odwoływania się do idei i symboli narodowych, podkreślania "swojskości" władzy komunistycznej w opozycji np. do oskarżanych o uleganie "obcej manipulacji" opozycji czy "sterowanemu z zewnątrz" kościołowi katolickiemu. To odwoływanie się do polskiego nacjonalizmu skutkowało zarówno utrzymywaniem ciągłej obawy przed Niemcami, trwaniem antysemityzmu w państwie prawie pozbawionym Żydów, ale też, zwłaszcza w epoce gierkowskiej, coraz łagodniejszym stosunkiem do wystąpień przeciw władzy, bo przecież "Polak do Polaka nie strzela" 8-9 marca 1968 r .- "Wypadki marcowe": rozpętana przez jedną z frakcji w PZPR antysemicka awantura polityczna wywołała istotny skutek dla późniejszych losów PRL- z partii tej odeszli młodzi ideowi komuniści, odtrąceni albo za swe żydowskie pochodzenie albo rozgoryczeni nieznaną dotąd, szowinistyczną twarzą polskiego komunizmu. Oni właśnie staną się w przyszłości, po nawiązaniu kontaktów z inteligencją katolicką, pierwszą legalną opozycją w komunistycznym państwie. Wrzesień 1976 r. - Powstanie Komitetu Obrony Robotników: powstanie tej legalnej, kilkunastoosobowej organizacji inteligenckiej odegrało ogromną rolę w podważaniu prawa do rządów partii komunistycznej. W "robotniczym" rzekomo państwie okazywało się, że robotników trzeba bronić przed "ludową" władzą, że tej obrony podejmują się inteligenci, czyli warstwa dla tejże władzy co najmniej podejrzana i dotąd skutecznie izolowana od szerokich mas społeczeństwa. Ponadto, korzystając z postanowień KBWE i posiadając kontakty z zachodnimi mediami, opozycja ta mogła nagłaśniać wydarzenia polskie na Zachodzie, co gwarantowało jej pewną ochronę przed potrzebującymi gospodarczej pomocy Zachodu władzami komunistycznymi. Czerwiec 1979 r. - Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski: wybór a potem przybycie do Polski papieża- Polaka odegrały znaczącą rolę w procesie budzenia antykomunistycznej świadomości w polskim społeczeństwie. Organizacja pielgrzymki w dużym stopniu zależała od samoorganizacji ludności parafii i diecezji, a mimo starań komunistycznych mediów miliony ludzi spotykając się publicznie na plenerowych mszach zyskały świadomość swej siły i poczucie godności. 31 sierpnia 1980 r. - Porozumienie sierpniowe w Gdańsku: podpisanie tego aktu było przede wszystkim pierwszym, bezkrwawym zwycięstwem zbuntowanych robotników, wspieranych przez inteligencję z KOR, nad władzą komunistyczną. Stwarzało możliwość utworzenia niezależnych od władz związków zawodowych, ograniczenia cenzury, nakładało na władze zobowiązanie ponownego zatrudnienia zwolnionych po wydarzeniach z roku 1970 i 1976, wreszcie umożliwiało publiczną debatę nad założeniami wprowadzanej reformy gospodarczej. Legło u podstaw postania masowego ruchu społeczno-politycznego, jakim stał się NSZZ Solidarność. Luty-kwiecień 1989 Rozmowy Okrągłego Stołu: te negocjacje PZPR z opozycją antykomunistyczną zaowocowały postanowieniami o tzw. kontraktowych wyborach do sejmu i senatu, utworzeniu urzędu prezydenta PRL z przeznaczeniem go dla gen. W. Jaruzelskiego, dostępie opozycji do mediów i zezwoleniu na ponowną legalizację Solidarności, zdelegalizowanej podczas stanu wojennego. Stały się początkiem końca systemu władzy komunistycznej w Polsce. 1990 r. - Początek realizacji planu Balcerowicza: transformacja gospodarki planowanej w wolnorynkową, dokonana w latach 1990-1993, spowodowała obniżenie inflacji, redukcję polskich długów zagranicznych, zniwelowała technologiczne zacofanie gospodarki polskiej i pozwoliła stworzyć 600 000 prywatnych przedsiębiorstw. Jednocześnie jednak jej realizacja przyczyniła się też do znacznego spadku stopy życiowej licznych grup ludności, zwłaszcza pracowników niedochodowych przedsiębiorstw państwowych oraz pracowników PGR-ów, tworząc obszary nędzy i strukturalnego bezrobocia, które w wielu miejscach trwa aż do dzisiaj. Zbyt słabej ochronie poddano też rynek wewnętrzny i dopuszczono do wieloletniej zapaści całych branż przemysłu wskutek braku jakiejkolwiek państwowej polityki wpływania na jego strukturę. 1993 r. - Ostateczne wycofanie wojsk radzieckich z Polski: wydarzenie to przypieczętowało uzyskanie przez Polskę pełnej suwerenności politycznej 1999 r. - Polska członkiem NATO: przystąpienie do Sojuszu Północnoatlantyckiego zapewniło Polsce gwarancje bezpieczeństwa międzynarodowego w Europie i uczyniło ją jednym z aktywnych uczestników pokojowych lub militarnych akcji tej organizacji polityczno- wojskowej. 2004 r. - Polska wchodzi do Unii Europejskiej: wydarzenie to nie tylko potwierdziło przynależność postkomunistycznej Polski do europejskiego kręgu kulturowego, ale też, w dobie globalizacji, wprowadziło Polskę do jednej z najważniejszych organizacji międzynarodowych. Dało Polsce unijne dotacje i możliwości skutecznego przyciągania inwestorów zagranicznych, otworzyło przed Polakami unijne rynki pracy i szanse na tańsze studia za granicą, narzuciło polskiemu przemysłowi i rolnictwu wysokie standardy jakości i ochrony środowiska naturalnego. Wreszcie- otwiera Polaków na kontakty międzynarodowe Nr kolejny Dział Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe 1 Starożytny Wschód Uczeń powinien wiedzieć, umieć, znać, potrafić: czym zajmuje się historia, na jakie epoki historycy dzielą przeszłość, , kto wynalazł alfabet, jak wyglądało życie człowieka pierwotnego, gdzie narodziły się pierwsze cywilizacje (wskazać na mapie), co to były piramidy, co to jest Biblia, kim był Mojżesz. Uczeń powinien wiedzieć, umieć, znać, potrafić: kim byli Sumerowie, co stworzył Hammurabi, jak nazywały się rzeki, nad którymi powstały najstarsze cywilizacje, jakim pismem posługiwali się Egipcjanie, a jakim mieszkańcy Mezopotamii 2 Starożytna Grecja Gdzie powstała cywilizacja grecka, jakie miasta – państwa dominowały w Grecji, na czym polegała demokracja ateńska, z kim i w jaki sposób Grecy walczyli o zachowanie niepodległości, Wymienić najważniejsze osiągnięcia Greków, kim był Aleksander Wielki 3 Starożytny Rzym Gdzie i kiedy został założony Rzym, kim był Juliusz Cezar, wyjaśnić genezę chrześcijaństwa, pojęcia: republika, cesarz, datę upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego Wymienić najważniejsze osiągnięcia Rzymian, wskazać na mapie największy zasięg imperium rzymskiego 4 Świt państw europejskich i Polski Kim był Mahomet, Karol Wielki, św. Wojciech, Otton III, największe plemiona polskie i ich położenie, datę chrztu Polski i jego znaczenie, kiedy i dlaczego Bolesław Krzywousty podzielił Polskę na dzielnicę, Znać imiona władców z dynastii piastowskiej, ustalenia zjazdu w Gnieźnie, zasady wiary muzułmańskiej 5 Od Piastów do Jagiellonów Nazwy średniowiecznych stylów architektonicznych, nazwy dynastii rządzących Polską w średniowieczu, imiona najważniejszych władców Najważniejsze cechy stylu gotyckiego i romańskiego, krótko scharakteryzować przyczyny i przebieg konfliktu z Zakonem 6 Odkrycia geograficzna Datę odkrycia i imię odkrywcy Ameryki, skutki odkryć geograficznych Nazwy cywilizacji Ameryki i najważniejsze przyczyny odkryć geograficznych look! odpowiedział(a) o 17:05 966 r. - Chrzest państwa Mieszka I: przyjęcie chrztu przez księcia Mieszka I i jego dwór oznaczało otwarcie jego państwa na wpływ cywilizacji łacińskiej Europy, przejęcie jej dorobku kulturowego a także wejście państwa Mieszka I na arenę międzynarodową jako bytu uznawanego przez starsze państwa chrześcijańskie. 1025 r. - Koronacja królewska Bolesława Chrobrego: ta pierwsza w historii Polski koronacja królewska stworzyła tradycję suwerennego, niezależnego od Cesarstwa państwa polskiego, do której będą się potem odwoływać inni władcy polscy dążący do suwerenności. Uważasz, że znasz lepszą odpowiedź? lub

Ruś średniowieczna w stosunkach międzynarodowych. Debata naukowa z udziałem dr. hab. Dariusza Dąbrowskiego, prof. UKW (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego), dr. Myroslava Voloshchuka (Uniwersytet Wasyla Stefanyka) [in:] Colloquia Russica, Kraków, 2011,

Kazimierz Wielki władca czy dyplomataKról Kazimierz Wielki panował w latach 1333-1370. Okoliczności, w jakich przejmował władzę po swym ojcu Władysławie Łokietku nie były dla niego sprzyjające, gdyż Polska przeżywała bardzo trudny okres. Jej ziemie były zjednoczone od niedawna i tylko częściowo, poza tym były wyniszczone długotrwałymi wojnami. Na dodatek niewesoło przedstawiał się spór o Pomorze i Kujawy z Krzyżakami i popierającym ich królem czeskim Janem Luksemburczykiem. Słaba wówczas Polska nie mogła sobie pozwolić na wojnę z takimi potęgami. Młody król musiał, więc wykazać się bardzo wielką mądrością i zdolnościami dyplomatycznymi. A jego opinia w państwie nie była zbyt pochlebna, gdyż Kazimierz Wielki był kobieciarzem, pijakiem i obżartuchem. A jednak jego kontrowersyjna osoba okazała się wyśmienitym politykiem i znakomitym udowodnię w mojej zdawał sobie sprawę, że najpierw musi wzmocnić Polskę wewnętrznie, zagospodarować, wzbogacić dopiero wówczas będzie szansa na odzyskanie utraconych ziem. Dlatego za wszelką cenę dążył do pokojowego uregulowania konfliktów, czasami musiał iść na ustępstwa, byle tylko zapewnić krajowi parę lat spokoju. Zdając sobie sprawę z siły przeciwników starał się rozerwać sojusz 1335 roku Kazimierz Wielki rozpoczął układy z Janem Luksemburskim w sprawie uchylenia jego roszczeń do korony polskiej. Rozmowom tym patronował sojusznik Kazimierza Wielkiego, potężny monarcha węgierski, Karol Robert. Na zjazdach w Wyszehradzie w 1335 i 1339 roku doszło do kompromisu. Król czeski za poważną sumę 20 tysięcy kóp groszy praskich, zrzekł się praw do korony polskiej, natomiast Kazimierz zgodził się uznać jego zwierzchność lenną nad Śląskiem i księstwem Wielki traktował to jako chwilowe ustępstwo i miał plany powrócić do tej sprawy w dogodnym dla siebie 1340 roku po śmierci księcia włodzimiersko-halickiego Jerzego Bolesława, Kazimierz Wielki został spadkobiercą jego ziem (Ruś halicko-włodzimierska ). Przyłączenie Rusi Czerwonej po wieloletnich walkach z Litwinami i Tatarami miała ogromne znaczenie dla handlu polskiego gdyż tędy, bowiem wiódł szlak handlowy ku wschodowi. Ponadto ziemie te stanowiły zabezpieczenie przed najazdami Tatarów i Litwinów na bogatą Małopolskę. Jednak ja uważam,że nie było to zbyt dobre posunięcie ze strony Kazimierza Wielkiego, ponieważ Ruś była zupełnie odmiennym kulturowo i etnicznie terenem ,poza tym zaostrzył się dzięki temu konflikt pomiędzy Tatarami, (co okaże się w przyszłości), zgodne współżycie legło u podstaw słynnej polskiej nigdy nie pogodził się z utratą Pomorza, Ziemi Dobrzyńskiej i Kujaw, które, niegdyś przemocą odebrali krzyżacy. W 1343 roku Kazimierz Wielki zawarł pokój z krzyżakami w Kaliszu na mocy, którego Kujawy i Ziemia Dobrzyńska wróciły do Polski a Pomorze miało zostać w ręku krzyżaków, jednak król Kazimierz Wielki zastrzegł sobie tytuł "pana Pomorza", co miało mu w przyszłości służyć jako pretekst do ponownego wystąpienia o tę ziemię. Traktat kaliski w tych konkretnych warunkach można uznać za sukces polityczny. Kazimierz Wielki ciągle czuł się zagrożony możliwością antypolskiego porozumienia krzyżacko-czeskiego. Dlatego w swej polityce zagranicznej szukał oparcia w mocnym sojuszniku. Utrzymywał, więc dobre stosunki z Węgrami. Nie posiadając męskiego potomka z "prawego łoża" wyznaczył na swego następcę syna króla Węgier Karola Roberta i swej siostry Elżbiety Łokietkówny, Ludwika. Związało to jeszcze ściślejszym sojuszem Polskę z Węgrami. Mądra polityka króla szybko zaczęła przynosić rezultaty - wzrosła wyraźnie potęga i znaczenie Królestwa koniec panowania zamierzał upomnieć się o Śląsk i związać na trwałe z Polską Pomorze Zachodnie. Chciał, bowiem polepszyć gospodarkę kraju poprzez dostęp do Bałtyku. Zawarł, więc porozumienie z zachodniopomorskimi słowiańskimi książętami, jednemu z nich Bogusławowi V Słupskiemu oddał swoją córkę Elżbietę za żonę. Chcąc jeszcze bardziej umocnić swoją pozycję na północy zawarł przymierze z Danią. Jego sukcesem było czasowe uzależnienie lenne od Polski Drezdenka i Santoku oraz przyłączenia Wałcza i Czaplinka. Oznaką wzrostu znaczenia i potęgi Polski w Europie Środkowej był kongres krakowski w 1364 roku zakończony słynną ucztą u Wierzynka. Plany wojny z krzyżakami zniweczyła śmierć Wielki nie tylko był zręcznym dyplomatą, ale i dobrym przedsięwzięcia zmierzające do faktycznej integracji zjednoczonego kraju są bardzo istotne. W polityce wewnętrznej Kazimierz Wielki wykazywał dużą aktywność. Kraj stanowił zlepek prowincji, różniących się od siebie odmiennymi prawami, obyczajem, interesami gospodarczymi. Brakowało funduszy i fachowców na przeprowadzenie pierwszych lat panowania Kazimierz dążył do zapewnienia Polsce spokoju, odbudowy zniszczeń i wewnętrznego wzmocnienia było nie tylko odbudować Polskę ze zniszczeń, ale także usunąć różnice, jakie w ciągu dwustu lat rozbicia dzielnicowego, narosły pomiędzy poszczególnymi częściami kraju, przez ujednolicenie praw i stworzenie jednolitego systemu spokojnych latach panowania Kazimierza Wielkiego ożywiła się znów kolonizacja. Powstawało wiele wsi i osad. Król dbał o miasta, rozbudowywał stare, zakładał nowe, opieką otaczał handel, nadając kupcom różne przywileje. Nie zapomniał także o mniejszościach Żydom, dzięki czemu mogli w Polsce swobodnie praktykować swoje wyznanie, budować świątynie i kultywować swoje wielki ustalał specjalnymi statutami ich prawa i przywileje-przepisy te określały zajęcia Żydów: kupiectwo, bankierstwo, rzemiosło, dzierżawę karczm i młynów, zapewniały także osobiste pragnący stworzyć solidną strukturę państwa, doceniał role tego pracowitego narodu w gospodarczym rozwoju ziem Wielki dbał o miasta leżące na międzynarodowych szlakach handlowych, budował mosty, by rzeki były żeglowne, zwalczał usprawnił zarządzanie gospodarką w dobrach królewskich np. w żupach solnych w Bochni i Wieliczce. Dzięki dobrej gospodarce szybko wzrastała zamożność obywateli i państwa, a do skarbu państwa napływała większa liczba pieniędzy. Skarb państwa zasilały podatki bezpośrednie, poradlne w wysokości od 12 do 24 groszy od łana, opłaty od miast, cła i myta, oraz dochody z majątków królewskich. Pozwoliło to królowi na rozpoczęcie na niespotykaną dotąd skalę rozbudowy kraju, budowano twierdze warowne. Wznoszono w miastach wspaniałe gotyckie Wielki rozwinął działalność ustawodawczą w myśl zasady "jedno prawo w jednym królestwie", częściowo zunifikowano prawo- spisano prawo zwyczajowe i połączono je z wprowadzeniem nowych postanowień dla Wielkopolski ? statut piotrkowski, dla Małopolski - statut wiślicki. W 1356 roku na Wawelu król ustanowił Sąd Najwyższy Prawa Niemieckiego na Zamku Krakowskim, była to najwyższa instancja sądownicza dla miast polskich lokowanych na prawie panowania Kazimierza Wielkiego umocniła się teoria Korony Królestwa Polskiego, nazwa ta była symbolem suwerenności tym po reformie monetarnej nakazał używanie wyłącznie monet polskich. W 1364 z inicjatywy Kazimierza Wielkiego powstał uniwersytet w Krakowie, miał on służyć rozwojowi oświaty w państwie. Osoba króla Kazimierza Wielkiego z jednej strony wyłania się, a z drugiej ginie w morzu dokumentów, dat i faktów. Jednak z dostępnych mi źródeł starałam się dobrze udowodnić postawioną przeze mnie tezę. Zasłużył się dla kraju a jego "dorobek" potwierdza moje stwierdzenie, że był zarówno znakomitym dyplomatą jak i polityce międzynarodowej Kazimierz Wielki odnosił "wielkie" sukcesy. Umocnił suwerenność Polski, uregulował stosunki z sąsiadami, dwukrotnie zwiększył stan posiadania terytorialnego. To właśnie Kazimierz Wielki położył podwaliny pod przyszłą potęgę Polski Jagiellonów. Reasumując wszystkie fakty z życia władcy mogę śmiało powiedzieć, że przydomek"wielki", jaki został mu nadany był zasłużony. Potwierdza to przysłowie "Zastał Polskę drewnianą, zostawił murowaną".Moim zdaniem Kazimierz Wielki był jednym z najmądrzejszych władców w naszej długiej i wspaniałej historii. Kazimierz Wielki - dokonania, polityka Dokonania Kazimierza Wielkiego- zbudował pierwszy uniwersytet (w Krakowie) - 1364 r. - umocnił i powiększył terytorium państwa polskiego - „Zastał Polskę drewnianą, a zastawił murowaną” - zbudował wiele mi... Kazimierz Wielki Kazimierz Wielki urodził się w 1310 roku. Był synem Władysława Łokietka i Jadwigi, córki Bolesława Pobożnego. W dniu kiedy na świat przyszedł Kazimierz, Władysław Łokietek przekroczył 50 lat, a księżna Jadwiga miała prawdopodobnie ... Kazimierz Wielki. Potomni docenili zasługi ostatniego władcy Polski z dynastii Piastów, nadając mu przydomek ,,Wielki’’. W ciągu swych długich, bez mało 40-letnich rządów Kazimierz Wielki, dzięki dalekowzrocznej polityce, przemyślanej i konsekwentnej d... Kazimierz Wielki Kazimierz Wielki urodzony 30 IV 1310 r. w Kowalu, zmarł 5 XI 1370 r. w Krakowie i został pochowany w katedrze wawelskiej. Był synem Władysława Łokietka i Jadwigi, córki Bolesława Pobożnego. W dniu, kiedy na świat przyszedł Kazimierz, Wła... Bolesław Chrobry i Kazimierz Wielki Na początku swego panowania Bolesław Chrobry utrzymywał poprawne stosunki z Cesarstwem. Jednak na początku swego panowania musiał walczyć o władzę z Odą i jej synami. W tym czasie rozprawił się też z opozycją możnych, dwóch z nich, Od...

Rezygnacja z prób odzyskania Śląska przez Kazimierza była przemyślaną grą polityczną, którą prowadził król Polski. Niektórzy historycy uważają, że Kazimierz potrzebował po roku 1355 (wyprawa na Ruś Halicką i walki z Litwą podczas której nastąpił najazd krzyżacki na Mazowsze) pomocy Luksemburgów przeciwko Zakonowi oraz Litwie.

Odpowiedź: Kazimierz założył uniwersytety, ponieważ po przeprowadzonych w państwie reformach potrzebował urzędników, którzy mogliby onym państwem zarządzać, gospodarować i po to aby nasz naród Polski za jego czasów był kształcony tak abyśmy mogli godnie rządzić krajem. Kazimierz założył uniwersytety, ponieważ po przeprowadzonych w państwie reformach potrzebował urzędników, którzy mogliby onym państwem zarządzać, gospodarować i po to aby nasz naród Polski za jego czasów był kształcony tak abyśmy mogli godnie rządzić krajem. niceeep He Contents1 Dlaczego Kazimierz Wielki był wielki?2 Kto i kiedy założył pierwszy uniwersytet na ziemiach polskich?3 Co zrobił dla kraju Kazimierz Wielki?4 Z czego zrzekł się Kazimierz Wielki na rzecz Jana Luksemburskiego?5 Czy Kazimierz Wielki słusznie jest nazywany Wielkim?6 Dlaczego Kazimierz Wielki był dobrym królem?7 Kto i gdzie założył Akademię Krakowską?8 Kto i dlaczego założył Akademię Krakowską?9 Jak Kazimierz Wielki rządził swoim krajem?10 Jak rządził Kazimierz Wielki?11 Jakie były najważniejsze dokonania Kazimierza Wielkiego?12 W jaki sposób rozwiązał problem pretensji do tronu polskiego Jana Luksemburskiego?13 Czego nie udało się zrealizować Kazimierzowi Wielkiemu?14 Jaką dzielnicę udało się Kazimierzowi podporządkować prawie w całości?15 Kiedy dokonał Kazimierza Wielkiego? 16 Kiedy Kazimierz Wielki zastawił Polskę murowaną? 17 Kiedy Kazimierz Wielki zbudował Polskę? Dlaczego Kazimierz Wielki był wielki? Zmienił nazwę państwa z Królestwa Polskiego na Polskę, ponieważ państwo było własnością całego ludu. Podczas jego panowania Polska była mocarstwem i była szanowana w Europie, dlatego możemy go nazwać „Wielkim”. Kto i kiedy założył pierwszy uniwersytet na ziemiach polskich? Uniwersytet Krakowski jest najstarszą uczelnią w Polsce i jedną z najstarszych w tym regionie Europy. Ufundowany został 12 maja 1364 roku przez króla polskiego Kazimierza Wielkiego. Studium generale – tak wówczas nazywano Uniwersytet — składało się z trzech wydziałów: sztuk wyzwolonych, medycyny i prawa. Co zrobił dla kraju Kazimierz Wielki? Kazimierz przyłączył do Polski Ruś Halicką, podporządkował sobie Mazowsze, odzyskał część terytoriów na północ od Wielkopolski. Usprawnił system podatkowy, skodyfikował prawo, utrwalił zasady działania sądownictwa, dokonał lokacji wielu wsi i miast, wzniósł szereg zamków obronnych, założył Akademią Krakowską. Z czego zrzekł się Kazimierz Wielki na rzecz Jana Luksemburskiego? W listopadzie 1335 roku w Wyszehradzie Kazimierz zrzekł się na rzecz Jana Luksemburskiego księstw śląskich, z wyjątkiem księstwa świdnicko-jaworskiego i praw do księstwa płockiego, w zamian król czeski za 20 tysięcy kóp groszy zrezygnował z praw do korony polskiej. Czy Kazimierz Wielki słusznie jest nazywany Wielkim? Kazimierz Wielki wybudował bądź odnowił około 50 zamków, tworząc system obronny państwa. Stworzył warunki do powstawania nowych miast i wsi. Miasta kazał otaczać murami obronnymi, przez co też wzmocnił system obronny miast. Bardzo dużą zasługą było też założenie przez króla Akademii Krakowskiej w 1364 roku w Krakowie. Dlaczego Kazimierz Wielki był dobrym królem? Był władcą, który powiększył terytorium Polski, wzmocnił wewnętrznie swoje królestwo i zapewnił mu szacunek na arenie międzynarodowej. Był przy tym człowiekiem z krwi i kości – pełnym słabostek i ludzkich odruchów. Kto i gdzie założył Akademię Krakowską? Uniwersytet (studium generale) został założony w 1364 roku w Kazimierzu z fundacji Kazimierza III Wielkiego, i składał się początkowo z trzech wydziałów: sztuk wyzwolonych, medycyny i prawa. Był to drugi, po powstałym w 1348 roku Uniwersytecie w Pradze, uniwersytet założony w środkowej Europie. Kto i dlaczego założył Akademię Krakowską? Historia Uniwersytetu rozpoczyna się wraz z datą 12 maja 1364 r., kiedy to król Kazimierz Wielki założył Akademią Krakowską i powołał Studium Generale, które z początku obejmowało trzy fakultety: prawo, medycynę i filozofię. Jak Kazimierz Wielki rządził swoim krajem? GOSPODARKA – Wprowadził jedną monetę – srebrne grosze. Ustalił podatki. Król miał pieniądze na rozbudowę państwa. ADMINISTRACJA PAŃSTWOWA – Zakładał nowe wsie i miasta. Jak rządził Kazimierz Wielki? Państwo było wyniszczone długotrwałymi wojnami, co nie sprzyjało rozwojowi gospodarczemu. Jednak król okazał się dobrym gospodarzem. Za jego długiego panowania (panował w latach 1333–1370) Polska stała silnym się państwem z dobrze rozwiniętą gospodarką. Był ostatnim władcą z dynastii piastowskiej na polskim tronie. Jakie były najważniejsze dokonania Kazimierza Wielkiego? zajął Lwów i rozpoczął podbój Rusi Halickiej, – dążył do unowoczesnienia państwa, był zwolennikiem różnych reform, – zakładał nowe miasta, kupcom nadawał przywileje, – zreformował system monetarny, a także ujednolicił prawo. W jaki sposób rozwiązał problem pretensji do tronu polskiego Jana Luksemburskiego? Zobowiązywał się także do wypłaty 4 tys. kóp Henrykowi z Lipy, a pozostałe 6 tys. miał dostarczyć do najbliższej Wielkanocy do Raciborza lub Opawy. W zamian, Jan Luksemburski wraz z synami, zrzekali się wszelkich pretensji do polskiego tronu. Czego nie udało się zrealizować Kazimierzowi Wielkiemu? Polska w 1333 r. nie była w stanie prowadzić wojny z Zakonem, Kazimierz chciał rozwiązać konflikt na drodze dyplomatycznej. W taki sam sposób pragnął znormalizować stosunki polsko-czeskie. Problemom tym był poświęcony zjazd w Wyszehradzie, w 1335 r., na którym król polski spotkał się z królami Czech i Węgier. Jaką dzielnicę udało się Kazimierzowi podporządkować prawie w całości? Podczas toczących się w latach 1349–1352 ciągłych walk króla z Litwinami, Tatarami i bojarami ruskimi, ostatecznie przy węgierskiej pomocy, udało się Kazimierzowi opanować duże obszary Rusi halicko-włodzimierskiej. Kiedy dokonał Kazimierza Wielkiego? Dokonania Kazimierza Wielkiego Dokonania Kazimierza Wielkiego: – zbudował pierwszy uniwersytet (w Krakowie) – 1364 r. – umocnił i powiększył terytorium państwa polskiego – „Zastał Polskę drewnianą, a zastawił murowaną” – zbudował wiele miast, zamków, murów warownych – wprowadził jednolitą walutę – wprowadził sądy i jednolite prawo Polityka zewnętrzna i wewnętrzna Kiedy Kazimierz Wielki zastawił Polskę murowaną? Dokonania Kazimierza Wielkiego: – zbudował pierwszy uniwersytet (w Krakowie) – 1364 r. – umocnił i powiększył terytorium państwa polskiego – „Zastał Polskę drewnianą, a zastawił murowaną” Kiedy Kazimierz Wielki zbudował Polskę? Dokonania Kazimierza Wielkiego: – zbudował pierwszy uniwersytet (w Krakowie) – 1364 r. – umocnił i powiększył terytorium państwa polskiego. – „Zastał Polskę drewnianą, a zastawił murowaną”. – zbudował wiele miast, zamków, murów warownych. Polityka wewnętrzna Kazimierza Wielkiego - handel - wprowadzenie stałego podatku poradlnego i przywilejów: przymusu drogowego (poruszanie się kupców tylko po określonych trasach) i prawo składu (obowiązek wykładania swoich towarów na handel), lokalizacja na prawie niemieckim, reforma pieniężna (wprowadzenie srebrnych monet od 1338), - administracja - władza lokalna należała do
Kazimierz III WielkiBył wysokiego wzrostu, otyły, poważnego lica, włosów gęstych i kędzierzawych, brody długiej; mówił głośno acz nieco zająkliwie. Skłonny do biesiad, miłostek i innych roskoszy; życzliwy ojczyźnie, dla poddanych wyrozumiały, staranny o pomnożenie dobra i chwały swego kraju, uprzejmy i dobroci pełen; ludziom wszelakiego stanu, płci i wieku, łatwy do siebie dawał Jana Długoszarodzice ⇒ drzewo genealogiczneWładysław I ŁokietekJadwiga, córka Bolesława Pobożnegonarodzinyśmierć30 IV 1310Kowal k. Włocławka5 XI 1370🕡ok. 06:30Krakówmałżeństwa (konkubinaty)⚭ 1325 - 1339: (Aldona?) Anna, córka Giedymina, wielkiego księcia litewskiegoimię Aldona pojawia się dopiero w XVI-wiecznej kronice Macieja Stryjkowskiego♔ 25 IV 1333 - katedra w Krakowie❤po 1340 - ?: nieznana z imienia⚭ 1341 - 1370: Adelajda, córka Henryka II Żelaznego, landgrafa heskiego♔ 29 IX 1341 - katedra w Poznaniu⚭ 1356 - 1364: Krystyna, wdowa po Mikołaju z Rokiczan, rajcy praskimmałżeństwo morganatyczne, bigamiczne⚭ 1365 - 1370: Jadwiga, córka Henryka V Żelaznegomałżeństwo bigamicznepotomstwo (naturalne) ⇒ drzewo genealogiczneElżbieta (1326/34 - 1361)Kunegunda (1327/16 V 1335 - 26 IV 1357)Niemierza (po 1340 - po 4 III 1386)Pełka (po 1340 - przed 3 XI 1370)Jan (po 1340 - po 12 II 1383)Anna (XI 1365/5 IV 1368 - 1425)pochodzenie z małżeństwa bigamicznego, nieważnego kanonicznie; legitymowana przez papieża Urbana V bullą z 5 XII 1369 rokuKunegunda (1366/69 - 1369/3 XI 1370)pochodzenie z małżeństwa bigamicznego, nieważnego kanonicznie; legitymowana przez papieża Urbana V bullą z 5 XII 1369 rokuJadwiga (1369/70 - po 6 IV 1380)pochodzenie z małżeństwa bigamicznego, nieważnego kanonicznie; legitymowana przez papieża Grzegorza XI bullą z 11 X 1371 rokupoprzednik (pokrewieństwo)okres panowanianastępca (pokrewieństwo)Władysław I Łokietek1333 - 1370 (♔ 1333)Ludwik I Andegaweński (siostrzeniec)1322-(wiosna/12 VIII) Zaręczyny z Juttą (Gutą), córką Jana z córką Giedymina, wielkiego księcia IV) Biskup krakowski Nankier udziela chrztu (Aldonie?) córce Giedymina (przyjmuje imię Anna).-(16 X) Małżeństwo z Anną, córką Giedymina, wielkiego księcia (nieznana) choroba Wyprawa czesko-krzyżacka na Żmudź.(II) Władysław z Kazimierzem w odwecie najeżdżają ziemię wyjeżdża na Węgry w celu skłonienia króla Karola Roberta do udzielenia pomocy przeciwko Wiec w Chęcinach.(26 V) Objęcie namiestnictwa w Wielkopolsce i na Krzyżacy najeżdżają Kujawy i Wielkopolskę (możliwe iż z powodu zdrady Wincentego z Szamotuł, dotychczasowego namiestnika Wielkopolski i Kujaw).Udana obrona i Pyzdry zostają spalone przez wojska zakonne.(ok. 27 VII) Porażka wojsk polskich w starciu z Krzyżakami pod Gniezno (31 VII) i Żnin poddają się Ponowny najazd Łęczycy, Uniejowa, Radziejowa, Szadka, Warty, Sieradza, Stawiszyna i Konina przez wojska obrona Kalisza.(23-24 IX) Porażka w starciu pod przywraca do łask Wincentego z Szamotuł (?).(27 IX) Bitwa pod Radziejowem-Płowcami (zwycięstwo polskie w I fazie bitwy w okolicach Radziejowa, zwycięstwo krzyżackie w II fazie bitwy w okolicach Płowiec).-(1 X/) Jan Luksemburski wkracza do Polski (realizując porozumienie sojusznicze z Zakonem Krzyżackim).(5-11 X) Udana obrona Poznania przed XI) Krzyżacy wyprawiają się na VIII) Uderzenie armii polskiej (wspieranej przez oddziały węgierskie) na ziemię układu rozejmowego (ważnego do święta Św. Trójcy 1333 roku).-Wyprawa przeciwko książętom zdobywa III) Śmierć Władysława przejmuje IV) Koronacja Kazimierza w katedrze VII) Kazimierz zawiera układ pokojowy z X) Rozszerzenie na całą Polskę przywileju kaliskiego Bolesława pokojowe z Krzyżakami (prowadzone przy udziale sądu polubownego królów węgierskiego i czeskiego).1335-(27 II) Założenie miasta Kazimierz pod V) Układ rozejmowy z Czechami (zawarty w Sandomierzu).-(20 VI) Przymierze w Chojnie z Ludwikiem Wittelsbachem, margrabią VIII) Fiasko wstępnych rokowań pokojowych z Janem Luksemburskim w Trenczynie (z powodu wysokich żądań strony czeskiej).-(XI) Zjazd wyszehradzki (na Węgrzech).(12 XI) Kazimierz wykupuje od Jana Luksemburskiego jego prawo do korony polskiej (za cenę 20000 kop groszy praskich).(13 XI) Układ sojuszniczy z Luksemburgami.(26 XI) Arbitraż Jana Luksemburskiego i Karola Roberta w sporze przyłącza ziemię wieluńską (z Bolesławcem).1336-Bolko Mały - stronnikiem Kazimierza na przymierza z książętami III) Rokowania pokojowe z Zakonem Krzyżackim w III) Zjazd z Władysławem Garbatym w zakłada mennicę w procederu psucia monety (emisja tzw. półgroszy krakowskich).1338/1339-(VII 1338 albo 1339) Zjazd w Wyszehradzie (na Węgrzech) z Karolem Robertem Andegaweńskim (przy udziale prawdopodobnie Bolesława Jerzego II, księcia halicko-włodzimierskiego).(9 VII 1338 albo 1339) Potwierdzenie prawa Andegawenów do tronu polskiego, w przypadku bezpotomnej śmierci Kazimierza, w zamian za uznanie przez Węgry praw polskich do Rusi 1338/I 1339) Śmierć Przemysła, księcia sieradzkiego.(zima 1339) Bezpośrednie włączenie ziemi sieradzkiej do II) Kazimierz zrzeka się praw do shołdowanych na rzecz Czech księstw śląskich i księstwa V) Śmierć II-15 IX) Drugi proces polsko-krzyżacki przed trybunałem papieskim w Warszawie.(15 IX) Zakon Krzyżacki zostaje zobowiązany do zwrotu wszystkich zajętych Polsce ziem, do zapłaty 94000 grzywien odszkodowania i pokrycia kosztów procesu (1600 grzywien).1340-(21 III) Śmierć Bolesława Jerzego II halicko-włodzimierskiego.(16 IV) Kazimierz wyprawia się na Ruś i spustoszenie odkupuje (???) od Trojdena I (ojca Bolesława Jerzego II) jego prawa do Rusi Ponowna wyprawa na Ruś w starciach z Rusinami i Dymitra Detki na stanowisku namiestnika Rusi Halickiej z ramienia Polski i Włodzimierska zastaje zajęta przez Najazd tatarsko-ruski na nad Tatarami i Rusinami w bitwach nad Wisłą i pod Kazimierz zawiera w Pradze sojusz z IX) Małżeństwo z Adelajdą, córką Henryka II Żelaznego, landgrafa II) Sojusz antykrzyżacki (zawarty w Poznaniu) z książętami zachodniopomorskimi: Bogusławem V, Barnimem IV i Warcisławem V.(24/25 II) Umocnienie układu sojuszniczego poprzez małżeństwo córki Elżbiety z Bogusławem VII) Pokój wieczysty z Zakonem Krzyżackim w zrzeka się wszelkich praw do Pomorza Gdańskiego, ziemi chełmińskiej i wycofują się z ziemi dobrzyńskiej do władztwa Władysława VII) Spotkanie z wielkim mistrzem krzyżackim Ludolfem König von Wattzau w Wierzbiczanach (k. Inowrocławia).Zatwierdzenie ustaleń pokoju kaliskiego (połączone z wymianą dokumentów).-(lato) Wyprawa przeciwko Henrykowi Żelaznemu, Konradowi I oleśnickiemu i Janowi Kazimierza zostają pobite pod Oleśnicą przez Konrada.(VIII) Zajęcie i spalenie wyprawia się na ziemi sanockiej i I) Antyluksemburskie przymierze z Bolkiem Małym, Wittelsbachami oraz Ludwikiem Karol Luksemburski, powracający z państwa zakonnego, zostaje uwięziony w Kaliszu (zapewne z polecenia Kazimierza).-(IV) Najazd Jana Luksemburskiego na księstwo świdnickie obrona Wschowy przed Konradem oleśnickim i Henrykiem Odwetowa wyprawa Kazimierza na księstwo Pszczyny i oblężenie najeżdżają Małopolskę.(12-20 VII) Udana obrona wojsk czeskich w starciach pod Pogonią (k. Będzina) i na księstwo IX) Rozejm polsko-czeski w Pyzdrach (do 11 XI).-Nadanie specjalnego przywileju handlowego Świdnicy (stolicy księstwa Bolka Małego).1346-(15 II) W związku z sukcesami polskimi w wojnie z Czechami, Władysław bytomski oświadcza, iż jest sojusznikiem Kazimierza i zobowiązuje się do niewpuszczania w granice swojego księstwa wojsk Jana IV) Lokacja Bydgoszczy na prawie VI) Wiec w III) Wiec w rozejmu z Bolka Małego na Kamienną Górę.(III) Najazd na księstwo XI) Kazimierz zawiera pokój z Czechami w zwierzchnictwa Czech nad starań czeskich o oderwanie Śląska od arcybiskupstwa VI/4 VII) Kazimierz przejmuje od Władysława Garbatego księstwo Opanowanie Rusi Halicko-Włodzimierskiej (bez Łucka).1349-1350-Konflikt z biskupem krakowskim, Bodzętą.(18 X albo 13 XII 1349) Kazimierz nakazuje utopienie w Wiśle wikarego katedry krakowskiej Marcina Baryczki, który dopuścił się obrazy Bodzęta nakłada klątwę na Kazimierza.(1350) Kazimierz (w ramach pokuty) funduje kilka kościołów ( w Krakowie i Wiślicy).Zdjęcie interdyktu z Kazimierza przez Wołynia przez wojska IV) Porozumienie polsko-węgierskie w sprawie zrzeka się praw do Rusi Halicko-Włodzimierskiej na rzecz V) Zawarcie układu sojuszniczego z królem duńskim V) Najazd litewski za ziemię łęczycką.(20 V) Kazimierz rozbija Litwinów pod Żukowem k. Sochaczewa (na terenie księstwa mazowieckiego).-(18-19 V) Zjazd z książętami mazowieckimi w Sulejowie (w sprawie zagrożenia ze strony Litwy).-(24 VIII) Najazd litewski na III) Papież Klemens VI przeznacza na walkę z Litwą i Tatarami połowę dziesięciny papieskiej z Polski za okres czterech czeskich zabiegów zmierzających do oderwania od metropolii gnieźnieńskiej biskupstwa wrocławskiego i podporządkowania go arcybiskupowi Wyprawa polsko-węgierska przeciwko Litwie.(15 VII) Litwini kapitulują przed Ludwikiem.(20 VIII) Śmierć Bolesława III płockiego.(7 IX) Karol IV Luksemburski przekazuje lenno płockie Henrykowi Żelaznemu.(18 IX) Zjazd w Płocku z Siemowitem i Kazimierzem I przejmuje dzielnicę płocką, wiską i zakroczymską na mocy uprawnień królewskiego majestatu (nie z tytułu zwierzchności lennej!) i oddaje w lenno ziemię sochaczewską Siemowitowi i Kazimierzowi i Kazimierz warszawski przejmują władzę w ziemi gostynińskiej z nadania Kazimierza (nie jako lenno).Zobowiązanie się Kazimierza do uwolnienia ziemi płockiej z hołdu złożonego VI 1351/IV 1352) Śmierć Władysława ziemi dobrzyńskiej do Kolejna wyprawa polsko-węgierska przeciw Litwie.(28-31 III) Nieudane oblężenie dzielnicy płockiej w zastaw (za 2000 grzywien) Kazimierzowi i Najazd tatarski na ziemię lubelską.(15 V) Papież Klemens VI wydaje bullę wzywającą Polskę, Czechy i Węgry do krucjaty przeciwko IX) Konfederacja szlachty wielkopolskiej pod przywództwem Maćka Zawarcie układu rozejmowego z Halicka pozostaje przy IX 1352/24 II 1353) Uzależnienie lenne Siemowita III i Kazimierza I Najazd litewski na (V) i Halicz (7 VII) zostają zdobyte i splądrowane przez wyprawa polska na dróg na Ruś dla obcych Płocka 1354-Lokacja Rzeszowa na prawie XI) Papież Innocenty VI wydaje bullę wzywającą Polskę, Czechy i Węgry do krucjaty przeciwko Tatarom i wojewody Beniamina przez konfederatów skazuje konfederatów na wyprawa na podbija Ruś I) Zjazd w Budzie z Ludwikiem budziński Ludwika XI albo 5 XII) Śmierć Kazimierza I warszawskiego.(27 XII) Hołd lenny Siemowita w nadaje lenna w postaci ziemi warszawskiej, Ciechanowa, Sochaczewa, Wiskitek, Nowogrodu i Nowego Dworu zwraca ziemię płocką Kazimierzowi i daruje mu dług 2000 Siemowitowi w zarząd (na okres 3 lat) ziemi zakroczymskiej i I) Wiec w opuszcza Kazimierza i powraca do Zjazd praski.(1 V) Kazimierz rezygnuje z praw do księstwa świdnicko-jaworskiego w zamian za rezygnację Czechów z praw do VI) Lokacja Lwowa na prawie porozumienia pokojowego z Małżeństwo z Krystyną X) Kazimierz tworzy Sąd Wyższy Prawa Niemieckiego na zamku Synodyku Jarosława - zbioru statutów synodalnych o charakterze o obsadę biskupstwa płockiego (zakończony zatwierdzeniem Imisława Wrońskiego, kandydata Kazimierza).ok. 1357-1362-Statuty prawa polskiego (najpierw dla Wielkopolski, a następnie dla Małopolski).1358-Kazimierz nadaje Zapilcze Zawarcie pokoju z Maćka Borkowic powraca do praktyk XII) Wielki przywilej dla miasta biskupstw: chełmskiego, włodzimierskiego i Zjazd z Karolem IV Luksemburskim we II) Zjazd z Siemowitem III w decyduje o przekazaniu Płocka wraz z okręgiem na rzecz Siemowita, pod warunkiem swojej śmierci bez męskiego zostaje zobowiązany do złożenia hołdu lennego z dzielnicy płockiej męskim potomkom Zapilcza (obszar ziemi czerskiej pomiędzy rzekami Radomką i Pilicą) do władztwa Borkowic zostaje pojmany, osadzony w lochach zamku w Olsztynie (k. Częstochowy) i skazany za śmierć wyprawa do układu pokojowego z Litwą poprzez małżeństwo Kazimierza słupskiego (wnuka Kazimierza) z Kenną (Joanną), córką VII) Ostateczne zatwierdzenie przynależności Śląska do arcybiskupstwa lokacyjny dla miasta 1360-(/17 IV 1361) Kazimierz nadaje Władysławowi Białemu w lenno X) Wielki wiec ustawodawczy w IV) Kazimierz spotyka się z Henrykiem Żelaznym w małżeństwa z córką VII) Lokacja Koła na prawie II 1362/1 III 1363) Spór (przed sądem królewskim) o rozgraniczenie włości dziedzicznych Władysława Białego i Stanisława Kiwały, sędziego zostaje uwięziony przez Kazimierza (w celu przymuszenia do poszanowania praw Stanisława Kiwały).Zrzeczenie się (dobrowolne?) lenna inowrocławskiego przez IV) Suplika do papieża Urbana V w sprawie wyrażenia zgody na założenie uniwersytetu (studium generale) w Krakowie oraz utworzenie biskupstwa łacińskiego we V) Kazimierz wydaje swoją wnuczkę Elżbietę za cesarza Karola IV biskupstwa ormiańskiego we sojuszniczy z XII) Kazimierz i Bolko - arbitrami w sporze cesarza Karola IV z Rudolfem Habsburgiem i V 1363/5 IV 1364) Objęcie w zastaw księstwa gniewkowskiego od Władysława Białego (za kwotę 1000 florenów).ok. 1364-Lokacja Kielc na prawie IV) Kazimierz wysyła suplikę do papieża Urbana V o unieważnienie wszelkich układów, w których zrzekł się ziem należących do Królestwa Polskiego i zwolnienie książąt tych ziem od obowiązków lenników na rzecz obcych V) Zawarcie (w Krakowie) układu sukcesyjnego z Ludwikiem Andegaweńskim, zamykającego prawo żeńskiego potomstwa Kazimierza do dziedziczenia tronu do tronu polskiego otrzymuje męskie potomstwo Kazimierza urodzone z żony z książęcego rodu, natomiast w przypadku braku takiego potomstwa, tron przypadnie V) Kazimierz wydaje akt uposażenia Akademii Krakowskiej.(1 IX) Papież Urban V ustanawia VI ?) Śmierć Elżbiety Giedyminówny, wdowy po Wacławie kasztelanii wyszogrodzkiej (z Wyszogrodem i Płońskiem) przez Krakowski zjazd oddala Krystynę II) Małżeństwo z Jadwigą, córką Henryka Zjazd z Henrykiem Żelaznym w VI) Shołdowanie na rzecz Polski Santoka i IX) Papież Urban V wydaje bullę stwierdzającą, iż Kazimierz zawarł nielegalny związek z Jadwigą Kazimierz (wraz z posiłkami mazowieckimi) wyprawia się na Krzemieńca i Oleska do Rusi hołdu Jerzego Narymuntowicza z ziemi chełmskiej i przejmuje większość Rusi Włodzimierskiej (bez Łucka, Brześcia Litewskiego).-(jesień) Wizyta Kazimierza w wyprawa na litewski na Mazowsze i Ruś II) Opanowanie ziemi wałeckiej (z Wałczem), Drahimia, Czaplinka i Drawska oraz obszaru między rzekami Rawą i IV) Ordynacja dla podkrakowskich żup V) Papież Urban V ostatecznie nie wyraża zgody na rozwiązanie małżeństwa z jurysdykcji Sądów Wyższych Prawa Niemieckiego w Krakowie i Poznaniu na dobra w Kaliszu z Ludwikiem IV) Zjazd z Henrykiem VI Starszym, Siemowitem III, Kazimierzem IV słupskim, Przemysławem Noszakiem i Wacławem niemodlińskim w Płocku, a następnie w Kazimierza układ sojuszniczy polsko-węgierski w przywileju dla Żydów na ziemie IX) Wypadek na polowaniu w okolicach XI) Zapisanie Kazimierzowi słupskiemu w testamencie ziemi dobrzyńskiej, sieradzkiej, łęczyckiej, znacznej części Kujaw (z Kruszwicą i Bydgoszczą), Wałcza i XI) Śmierć Kazimierza III Wielkiego w Krakowie.
JridvOp.
  • dif4b2130w.pages.dev/27
  • dif4b2130w.pages.dev/6
  • dif4b2130w.pages.dev/88
  • dif4b2130w.pages.dev/18
  • dif4b2130w.pages.dev/79
  • dif4b2130w.pages.dev/39
  • dif4b2130w.pages.dev/53
  • dif4b2130w.pages.dev/55

    • wojny kazimierza wielkiego o ruś halicką z litwinami i tatarami